İsrail-İran gerilimi Van’ı sınır hattında kritik noktaya taşıdı: Turizm durdu, konut krizi kapıda, göç ihtimali milyonlarla ölçülüyor
Ortadoğu’da artan gerilim Türkiye’yi doğrudan etkilemeye başladı. İsrail’in 13 Haziran 2025’te İran’a düzenlediği hava saldırısı sonrasında bölgede tam ölçekli çatışma başlarken, İran’a sınır komşusu olan Van, siyasi, ekonomik ve insani açıdan önemli bir sınavla karşı karşıya kaldı. Uzmanlar, bu gelişmelerin Van üzerindeki etkilerini çok yönlü değerlendirdi.
TÜRKİYE’NİN DOĞU KAPISI KRİTİK ROLDE
İsrail'in Tahran ve çevresini hedef aldığı saldırılar, bölgesel istikrarı tehdit ederken Van, coğrafi konumuyla yeniden gündeme geldi. İran sınırındaki ilk geçiş noktası olması nedeniyle Van, olası göç dalgası, ekonomik durgunluk ve güvenlik sorunları gibi başlıklarla yüzleşmeye hazırlanıyor.
KAYA: “VAN GÖÇ DALGASININ MERKEZİ OLABİLİR”
Siyaset Bilimci Muhlis Kaya, İran’daki karışıklığın kalıcı bir çatışmaya dönüşmesi durumunda Türkiye’ye yönelik göçün kaçınılmaz olduğunu belirtti. İran nüfus yapısına dikkat çeken Kaya, şu tespitte bulundu:
“İran’da yaşayan 30 milyon Azeri Türk, 10 milyon Kürt ve 5 ila 10 milyon arası Afgan göçmen, savaş durumunda ilk olarak Van sınırını geçmeye çalışacaktır. İran’ın toplam 45-50 milyonluk bir nüfusu bu krize doğrudan dahil olabilir. Van, bu akının ilk durağı olacak. 20 milyonluk dev bir göç ihtimali var. Bu nedenle kapsamlı bir müdahale planı hazırlanmalı.”
Van’ın sadece geçiş rotası değil, aynı zamanda barınma potansiyeli yüksek bir kent olduğunu belirten Kaya, “Van suyu, toprağı ve tarihiyle 15 milyona kadar insana yurt olabilir. Ancak hazırlık yapılmazsa bu potansiyel İstanbul, Ankara gibi şehirlere yansır ve Van fırsatı kaçırır” dedi.
KÜRESEL SAVAŞ İHTİMALİ ZAYIF AMA VAN’A ETKİSİ BÜYÜK
Kaya’ya göre İran-İsrail gerilimi bölgesel bir çatışma olarak kalacak. Küresel savaşa dönüşmesi ihtimali düşük. “Ne İsrail ne İran bu savaşı genişletecek kapasiteye sahip. Ancak bu süreçte Türkiye’nin bölgedeki artan etkisi ve jeopolitik duruşu, özellikle Arz-ı Mev’ud planlarına karşı bir engel olarak görülüyor. Türkiye, bu çatışmada sessiz kalamayacak kadar stratejik konumda” dedi.
VAN’DA TURİZM DURDU
Sınırda yaşanan askeri hareketlilik ve İran’daki belirsizlik, Van’da en çok turizmi vurdu. Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Doğu Anadolu Bölge Başkanı Cevdet Özgökçe, “Turizm durma noktasında” dedi.
“İran’dan hem turist alıyorduk hem de turlar düzenliyorduk. Şu anda hepsi iptal edildi. Sadece bu ay için yüzlerce rezervasyon iptali yaşandı. İnsanlar ‘Savaş var, paramı geri verin’ diye arıyor. Böyle bir krizi ilk kez bu kadar yakından hissediyoruz.”
DEĞER: “YÜZDE 70’TEN YÜZDE 10’A GERİLEDİK”
Van Turizm ve Otelciler Derneği Başkan Yardımcısı Emre Değer, kentteki otel doluluklarının dibe vurduğunu belirtti.
“Nevruz ve bayram döneminde doluluk oranlarımız yüzde 70’e yaklaşmıştı. Ancak savaşla birlikte rezervasyonlar sıfırlandı. Şu anda yüzde 10-20 dolulukla ayakta kalmaya çalışıyoruz. İran pazarı durduğu anda Van’daki turizm sektörü de duruyor. Oteller boş, sokaklar sessiz.”
Değer, ayrıca İran’dan gelen kişilerin çoğunun Van’da konaklamadan diğer şehirlere gitmeye çalıştığını vurguladı:
“Kapıda kalabalık var ama şehirde kalmıyorlar. Evlerine, ailelerine ulaşmak ya da daha batıdaki şehirlere geçmek istiyorlar. Van sadece geçiş noktası haline geldi.”
KONUT KRİZİ KAPIDA: VAN HAZIR MI?
Bir diğer önemli uyarı ise Van Emlakçılar ve Bilirkişiler Derneği Başkanı Orhan Özdek’ten geldi. Savaş nedeniyle yoğun göç ihtimali karşısında Van’daki barınma kapasitesinin yetersiz olduğunu söyleyen Özdek, mevcut konut stokunun ancak kentte yaşayanlara yettiğini belirtti.
“Eğer İran’dan geniş çaplı göç yaşanırsa bu, konut krizine yol açar. Kiralar fırlar, ev bulmak zorlaşır, sosyal gerilim artar. Şimdiden önlem alınmalı. Kentin dışına geçici barınma alanları kurulmalı. Van’ın bu kadar yoğun bir göçü kaldıramayacağı açık.”
Özdek, konut yetersizliğinin sadece barınmayı değil aynı zamanda sağlık, eğitim ve altyapı hizmetlerini de felce uğratabileceğini vurguladı.
BİR ŞEHİR, ÜÇ KRİZ: GÖÇ, EKONOMİ, TURİZM
İsrail-İran savaşı henüz Türkiye’ye sıçramasa da Van’da üç farklı alanda ciddi baskı yaratmış durumda:
Turizm çöktü. Oteller boş, rezervasyonlar iptal edildi.
Ekonomi daraldı. Turların iptali esnafı ve turizme dayalı sektörleri etkiliyor.
Göç riski kapıda. Sınırdan geçişler arttı, güvenlik ve barınma planı yok.
VAN KRİZDEN FIRSAT DOĞURABİLİR Mİ?
Uzmanlara göre doğru adımlar atılırsa Van, bu krizi yöneten değil yönlendiren bir şehir haline gelebilir. Ancak bunun için merkezi yönetimle koordineli, yerel dinamikleri kapsayan acil bir kriz yönetimi planı gerekiyor. Gerekirse şehirde göç koordinasyon ofisi, geçici barınma alanları ve yeni yatırım teşvikleri gündeme alınmalı.
