Van’da kişi başına düşen gelir son beş yılda hızla arttı, ancak Türkiye ortalamasının çok gerisinde kaldı. Sektörel büyüme yaşansa da yatırımlar ve sınır ticareti fırsatları yeterince değerlendirilemiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılı il bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. Van’da kişi başına düşen GSYH 203 bin 49 TL olarak kaydedildi. Bu değer, 81 il arasında Van’ı alt sıralarda konumlandırdı. Van’ı, 194 bin 660 TL ile Ağrı ve 188 bin 144 TL ile Şanlıurfa izledi.
İSTANBUL GELİRDE ZİRVEDE
2024 yılında kişi başına GSYH’de İstanbul 802 bin 669 TL ile ilk sırada yer aldı. İstanbul’u 788 bin 873 TL ile Kocaeli ve 788 bin 859 TL ile Ankara takip etti. İl düzeyinde toplam GSYH’de ise İstanbul 13 trilyon TL ile ülke ekonomisine en yüksek katkıyı sağladı. Van’ın Türkiye ekonomisine katkısı ise sınırlı kaldı; 2024 yılında yüzde 0,04 olarak kaydedildi.
VAN’IN GELİRİ SON 5 YILDA HIZLA ARTTI
Van’da kişi başına düşen GSYH, 2020’de 22 bin 159 TL iken 2024’te 203 bin 49 TL’ye yükseldi. Dolar bazında ise 2020’de 3 bin 148 dolar olan kişi başına gelir, 2024’te 6 bin 185 dolara çıktı. TRB2 bölgesinde yer alan Van, Muş, Bitlis ve Hakkari’nin kişi başına GSYH’si 2020’de 26 bin 210 TL iken 2024’te 226 bin 213 TL’ye ulaştı.
SEKTÖREL GELİŞİM DİKKAT ÇEKİYOR
Van’ın ekonomik faaliyetleri 2020-2024 döneminde önemli artışlar gösterdi. Tarım, ormancılık ve balıkçılık sektöründe dalgalanmalar yaşansa da 2023’te 1 milyon 129 bin TL hacme ulaşıldı. Sanayi ve imalat sektörü ise 2023’te önemli sıçramalar gösterdi; sanayi hacmi 621 bin TL’ye, imalat hacmi 427 bin TL’ye yükseldi. İnşaat sektöründe yüzde 40’ın üzerinde büyüme kaydedildi. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri sektörleri ise istikrarlı bir artış gösterdi. 2024’te Van’ın toplam sektörel GSYH’si 202 milyar TL’yi aşarak bölgesel ekonomik potansiyeli ortaya koydu.
BÖLGESEL FARKLARLA MÜCADELE SÜRÜYOR
İş insanı Şemsettin Bozkurt, Van’ın kişi başına düşen gelir açısından Türkiye’nin en düşük gelirine sahip illerinden biri olduğunu belirtti. Bozkurt, düşük gelirin uzun süren çatışmalar ve yetersiz yatırım altyapısından kaynaklandığını ifade etti. “Yatırım altyapısı oluşturulmadığı için üretim yapılamadı ve kent ticarette cazibe merkezi haline gelemedi” dedi. Tatvan-Van demiryolu hattı, serbest bölge ve lojistik merkez projelerinin hayata geçirilmemesinin bölgeyi geri bıraktığını vurgulayan Bozkurt, Van’ın sınır ticareti potansiyelinin yeterince değerlendirilemediğini söyledi.