Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ilk kez sosyoekonomik seviye skoru (SES) verilerini kamuoyuyla paylaştı. Açıklanan 2023 yılı verileri, Van’daki hanelerin sosyoekonomik yapısına dair çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Kentte hanelerin neredeyse yarısı, “alt” ve “en alt” sosyoekonomik seviyelerde yer alıyor. İlçeler arasındaki farklar da dikkat çekici düzeyde.
TÜİK, 2023 yılı itibarıyla Türkiye genelindeki hanehalklarının sosyoekonomik statülerine ilişkin ilk defa detaylı bir analiz yayımladı. SES skorlarına göre Türkiye genelinde hanehalklarının sadece yüzde 1,1’i en üst seviye olan A+ grubunda yer aldı. Yüzde 11’i üst seviye (A), yüzde 16,4’ü üst altı seviye (B), yüzde 19,7’si üst orta (C1), yüzde 16,5’i alt orta (C2), yüzde 18,6’sı alt (D) ve yüzde 16,7’si ise en alt (E) sosyoekonomik grupta sınıflandırıldı.
VAN’DA 255 BİN 992 HANE VAR, HER 10 HANEDEN 4’Ü DÜŞÜK GELİR GRUBUNDA
TÜİK verilerine göre Van il genelinde toplam 255 bin 992 hane bulunuyor. Bu hanelerden 69 bin 583’ü “alt seviye (D)”, 36 bin 45’i ise “en alt seviye (E)” kategorisinde yer aldı. Bu da, Van’daki hanelerin yaklaşık yüzde 41’inin sosyoekonomik olarak dezavantajlı gruplarda olduğunu gösteriyor. Üst seviye olan A+ kategorisinde ise yalnızca 1.082 hane yer alırken, A seviyesindeki hane sayısı 19 bin 198 olarak açıklandı. Van’ın ortalama sosyoekonomik seviye skoru 125 olarak hesaplandı. Bu değer, Türkiye ortalamasının altında bir düzeye işaret ediyor.
ORTA GELİR GRUBU VAN’DA DAHA GENİŞ BİR KİTLEYE HİTAP EDİYOR
Kentte orta gelir grubunu oluşturan B, C1 ve C2 seviyelerindeki haneler de dikkat çekici bir orana sahip. Van genelinde 36 bin 174 hane B seviyesinde, 55 bin 834 hane C1 seviyesinde ve 38 bin 77 hane ise C2 seviyesinde yer alıyor. Bu üç grup birlikte, kentin yüzde 50’sinden fazlasını kapsıyor. Ancak, üst gelir seviyesindeki hane oranının düşük olması, kentteki ekonomik adaletsizliğin sürdüğünü gösteriyor.
TÜRKİYE GENELİNDE ÜST GELİR GRUBU BÜYÜKŞEHİRLERDE YOĞUNLAŞIYOR
Ülke genelinde en üst (A+) ve üst (A) gelir gruplarındaki haneler en çok büyükşehirlerde yoğunlaşıyor. Türkiye genelindeki A+ ve A seviyesindeki hanelerin yüzde 28,6’sı İstanbul’da, yüzde 11,5’i Ankara’da, yüzde 6,7’si İzmir’de, yüzde 3,9’u Bursa’da ve yüzde 3,3’ü Antalya’da bulunuyor. İlçe düzeyinde ise bu gelir grubunun en yoğun olduğu yer Ankara’nın Çankaya ilçesi. Çankaya’daki hanelerin yüzde 4,1’i A+ ve A seviyesinde. Onu İstanbul Kadıköy (%2,4) ve Ankara Yenimahalle (%1,9) izliyor.
VAN’IN SOSYOEKONOMİK PROFİLİ İLÇELERE GÖRE DEĞİŞİYOR
TÜİK’in verilerine göre Van’ın ilçeleri arasında ciddi sosyoekonomik uçurumlar bulunuyor. Bazı ilçelerde orta gelir grubu öne çıkarken, pek çok ilçede düşük gelirli hanelerin oranı yüzde 50’yi geçiyor.
İPEKYOLU – EN YÜKSEK GELİR GRUBUNA SAHİP İLÇE
Van’ın merkezi ilçesi İpekyolu, 137 ortalama SES skoru ile ilin en yüksek sosyoekonomik seviyeye sahip ilçesi. İlçedeki hanelerin yüzde 11,8’i A ve A+ grubunda yer alıyor. B grubundaki haneler yüzde 18,9, orta gelir grubu ise yüzde 36,6 oranında. Düşük gelir grubundaki hanelerin oranı ise yüzde 32,7.
EDREMİT – GELİŞMİŞLİKTE İKİNCİ SIRADA
133 ortalama SES skoru ile Edremit, İpekyolu’ndan sonra ikinci sırada. İlçedeki hanelerin yüzde 8,2’si A ve A+ grubunda, yüzde 18,5’i B grubunda. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 39,3 ile çoğunlukta. Alt gelir grubundaki haneler ise yüzde 34.
TUŞBA – ORTA GELİR GRUBUNDA DENGE VAR
125 SES skoruna sahip Tuşba, Van ortalamasına yakın bir profile sahip. İlçedeki hanelerin yüzde 7,5’i üst gelir grubunda, yüzde 13,2’si B seviyesinde, yüzde 38,1’i orta gelirde ve yüzde 41,3’ü düşük gelir grubunda yer alıyor.
GEVAŞ – ORTA GELİR SEVİYESİ BASKIN
121 SES skoru olan Gevaş’ta üst gelir grubundaki haneler yüzde 4,5. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 42,9 ile çoğunlukta. Düşük gelir grubundaki haneler ise yüzde 39,7.
ÇATAK – ÜST GELİR DÜŞÜK, ORTA VE ALT GELİR YÜKSEK
114 skora sahip Çatak’ta A ve A+ seviyesindeki haneler yalnızca yüzde 3,3. Orta gelir grubu yüzde 43,8, düşük gelir grubu ise yüzde 44 ile neredeyse eşit düzeyde.
ERCİŞ – ALT GELİR BASKIN
116 SES skoru olan Erciş’te üst gelir grubundaki haneler yüzde 6, orta gelir yüzde 33,9 ve düşük gelir grubu ise yüzde 49,2.
MURADİYE – DÜŞÜK GELİR ÖN PLANDA
115 ortalama skora sahip Muradiye’de alt gelir grubundaki haneler yüzde 49,9 oranında. Üst gelir grubu sadece yüzde 5,7.
ÖZALP – EN DEZAVANTAJLI İLÇELERDEN BİRİ
Özalp’te SES skoru 110. Üst gelir grubu yüzde 4, orta gelir yüzde 38 ve düşük gelir grubu yüzde 50,9.
BAHÇESARAY – SOSYOEKONOMİK OLARAK ZAYIF
111 skora sahip Bahçesaray’da üst gelir grubundaki haneler yüzde 5,9, orta gelir yüzde 35,6, düşük gelir grubu yüzde 49,3.
BAŞKALE – EN DÜŞÜK GELİRLİ İLÇELERDEN BİRİ
Başkale’de SES skoru sadece 104. Düşük gelir grubundaki haneler yüzde 55,5 ile çok yüksek. Üst gelir sadece yüzde 3,7.
ÇALDIRAN – DÜŞÜK GELİR GRUBUNDA YOĞUNLAŞMA
SES skoru 107 olan Çaldıran’da düşük gelir grubundaki haneler yüzde 56,9 ile oldukça fazla. Üst gelir grubu yüzde 3,7.
GÜRPINAR – EŞİTSİZLİK DİKKAT ÇEKİYOR
108 SES skoruna sahip Gürpınar’da düşük gelir grubundaki haneler yüzde 50,4, üst gelir grubundaki haneler ise yalnızca yüzde 2,9.
SARAY – DÜŞÜK GELİR ORANI ÇOK YÜKSEK
Saray ilçesinde ortalama skor 106. Düşük gelir grubundaki hanelerin oranı yüzde 55,9 ile Van ortalamasının çok üzerinde. Üst gelir grubu yüzde 3,5 seviyesinde kalıyor.