Sosyal medyada son günlerde dikkat çeken bir iddia gündeme oturdu. YouTube’a yüklenen bazı videolarda, arka planda istemsiz şekilde duyulan ezan sesi nedeniyle telif uyarısı verildiği öne sürüldü. Kullanıcılar, gündelik hayatın doğal bir parçası olan bu sesin dijital platformlarda “telifli içerik” olarak algılanmasının yeni bir tartışmayı beraberinde getirdiğini belirtiyor.
Paylaşılan ekran görüntülerinde, telif hakkı bildiriminde telif sahibinin “Allah” ismiyle görünmesi ise tepkilerin odağı oldu. Söz konusu durum kısa sürede sosyal medyada geniş yankı uyandırırken, birçok kullanıcı bunun dini ve kültürel hassasiyetler açısından sorunlu olduğunu savundu.
Uzmanlardan Algoritma Uyarısı
Dijital medya ve telif hukuku alanındaki uzmanlar, bu tür otomatik telif uyarılarının genellikle algoritmaların yanlış ses eşleştirmesi nedeniyle ortaya çıktığını ifade ediyor. Uzmanlara göre sistemler bu şekilde çalışmayı sürdürürse, sokak sesleri, anonslar ve kamusal alanlarda duyulan doğal sesler de ilerleyen süreçte telif kapsamına girebilir.
Bu durumun hem teknik hem de etik açıdan ciddi sorunlar barındırdığına dikkat çekilirken, dijital platformların özellikle dini içerikler konusunda daha hassas filtreleme mekanizmaları geliştirmesi gerektiği vurgulanıyor.
Geçmiş Tartışmalar Yeniden Gündemde
Yaşanan gelişme, daha önce müzik dünyasında yaşanan benzer tartışmaları da yeniden gündeme taşıdı. Blok3 mahlasıyla tanınan rapçi Hakan Aydın’ın “Kusura Bakma” adlı şarkısının ezan sesiyle başlaması, yayınlandığı dönemde dijital platformlarda yoğun eleştirilere neden olmuştu.
O süreçte de ezan sesinin sanatsal kullanımı, etik sınırlar ve telif hakkı konusu uzun süre tartışılmıştı. Bugünkü gelişmelerle birlikte, ezan sesinin dijital platformlardaki yeri ve korunma biçimi yeniden sorgulanmaya başlandı.
Telif Meselesi Nasıl Değerlendiriliyor?
Uzman değerlendirmelerine göre, ezanın kendisi telif kapsamına girmiyor. Ancak ezanı okuyan kişinin icrası, yani makam ve yorum biçimi telif hakkı doğurabiliyor. Bir sanatçının ya da din görevlisinin kendine özgü yorumla icra ettiği ezan, kişisel bir performans olarak değerlendirilerek telif koruması kapsamına alınabiliyor.
Bu nedenle sistemlerin, kamusal alanda duyulan doğal seslerle özgün icra kayıtlarını ayırt edememesi, tartışmaların temel nedenlerinden biri olarak gösteriliyor.
Vanlı Vatandaşlar Tepkili
Tartışma Van’da da yankı buldu. Vanlı vatandaşlar, gündelik hayatın bir parçası olan seslerin telif konusu yapılmasına tepki gösterdi. Görüş bildiren bazı vatandaşlar, “Sokakta, evde ya da bir videoda doğal şekilde duyulan bir sesin telif sayılması akıl alır gibi değil” ifadelerini kullandı.
Bir başka Vanlı vatandaş ise, “Bu sesler bizim kültürümüzün ve inancımızın bir parçası. Algoritmaların bu kadar hassas konularda daha dikkatli olması gerekiyor” diyerek platformlara çağrıda bulundu.