Ekonomideki dalgalanmalar, vatandaşı vurdu. Van’da kredisiz yaşanamaz hale geldi ancak Vanlıların kredisi giderek tükeniyor. Yüksek enflasyon ile birlikte alım gücü de düşünce, krediye mahkum bir yaşam biçimi başladı.
Bireysel kredi borcu 25 milyarı aşarken, ödemelerdeki tıkanma giderek derinleşiyor. Borcunu borçla kapatmaya çalışan vatandaş, artık gırtlağına kadar borç içinde.
Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) Mart 2025 verilerine göre Van’da kullanılan toplam bireysel kredi miktarı 25 milyar 653 milyon lirayı geçti. Özellikle konut kredileri ve bireysel kredi kartlarında yaşanan hızlı artış, kentte borçla ayakta kalmaya çalışan hane sayısındaki yükselişi gözler önüne serdi. Van’da takibe düşen borç tutarı ise 533 milyon lirayı aştı. Bu tablo, Van’ın ekonomik kırılganlığının derinleştiğini ortaya koyuyor.
Vanlıların Borcu Artıyor
Mart 2025 itibarıyla Van’da kullanılan bireysel kredi kalemlerinde en büyük pay kredi kartlarına ait. Kentte kullanılan bireysel kredi kartı tutarı 12 milyar 656 milyon lirayı bulurken, kredili mevduat hesapları 3,8 milyar, konut kredileri ise 2,7 milyar liraya ulaştı. Diğer tüketici kredileri 6,1 milyar, taşıt kredileri ise 382 milyon lirayı buldu. Van’da kişi başına düşen ortalama bireysel kredi borcu 104 bin lira seviyesine dayandı.
Krediler Takibe Takılıyor
Kredi kullanımındaki artışa paralel olarak, borçlarını ödeyemeyenlerin sayısı da artıyor. Van’da Mart 2025 itibarıyla takibe alınan bireysel kredi borcu 533 milyon liraya ulaştı. Bu tutarın büyük kısmı “diğer tüketici kredileri” başlığı altında yer alıyor. Sadece bu kalemde takipteki borç 527 milyon lirayı geçti. Konut kredilerinde 4,6 milyon, taşıt kredilerinde ise 1,5 milyon liralık borç takibe düştü.
Türkiye’de 39,2 Milyon Kişinin Kredi Kartı Borcu Bulunuyor
Van’daki bireysel borçların neredeyse yarısını kredi kartları oluşturuyor. Türkiye genelinde 39,2 milyon kişinin kredi kartı borcu bulunurken, kişi başına düşen ortalama borç 54 bin liraya dayandı. Kart borçlarının geri ödenmesindeki sorunlar da büyüyor. Geçen yıl yüzde 1,9 olan tasfiye oranı bu yıl yüzde 4’e çıktı.
Kamu Bankaları İkinci Sırada
Van’da verilen bireysel kredilerin büyük kısmı mevduat bankaları tarafından sağlandı. Mevduat bankaları kentte toplam 12,4 milyar liralık kredi kartı, 5,9 milyar liralık tüketici kredisi ve 3,7 milyar liralık kredili mevduat hesabı açtı. Kamu bankaları ise yaklaşık 10 milyar liraya yaklaşan kredi hacmiyle ikinci sırada yer aldı.
Van, Krediye Mahkûm Yaşıyor
Yüksek enflasyon ve azalan alım gücü nedeniyle Vanlı vatandaşların önemli bir bölümü geçimini krediyle sürdürüyor. Ancak gelir artmadığı için borç yükü giderek ağırlaşıyor. Van’da sadece kredili mevduat hesabı kullananların sayısında bile ciddi artış yaşandı. Türkiye genelinde KMH borçları bir yılda yüzde 128,6 artarken, geri ödememe oranı yüzde 3,7’ye yükseldi.
Türkiye Genelindeki Tablo da Van ile Benzer Durumda
Türkiye genelindeki tablo da Van’la benzer durumda. TBB’nin raporuna göre toplam nakdi kredi hacmi 19,3 trilyon liraya çıktı. Geri ödenemeyen krediler ise 463 milyar lirayı aştı. Ticari kredilerdeki büyüme yüzde 35’i bulurken, en riskli sektör ise yüzde 4,8 takip oranıyla inşaat oldu. Van ise bu ekonomik türbülansın içinde en kırılgan illerden biri olma yolunda ilerliyor.
Borç Krizi Gözler Önüne Serildi
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi'nin Nisan 2025 dönemine ait raporu, Türkiye ekonomisinde giderek derinleşen borç krizini gözler önüne serdi. Verilere göre, toplam nakdi kredi hacmi 19,3 trilyon TL’ye ulaşırken, geri ödenemeyen, yani tahsil edilemeyen kredi miktarı 463 milyar TL’yi geçti. Bu, sistemdeki her 100 liralık kredinin en az 2 lirasının geri dönmediği anlamına geliyor.
Ticari Krediler Artıyor
Raporda dikkat çeken bir diğer başlık ise ticari kredilerdeki hızlı büyüme oldu. Son bir yılda yüzde 35 artan ticari kredi hacmi, 14,8 trilyon TL’ye çıktı. Ancak bu büyüme sağlıklı değil. Tasfiye olunacak yani ödenemeyen ticari kredi oranı bir yılda yüzde 57,3 oranında arttı.
Sektörel bazda en yüksek risk ise inşaat sektöründe. İnşaat sektörünün kredi borcu yıllık bazda yüzde 43 artarken, geri ödenemeyen kredi oranı yüzde 4,8 olarak ölçüldü. Enerji, emlak ve turizm sektörleri de riski yüksek alanlar arasında sıralandı.
Nüfusun Yarısı Borçlu
Rapora göre bireylerin borç yükü de ciddi boyutlara ulaşmış durumda. Türkiye’de bireysel kredi borçlusu sayısı, son bir yılda 2 milyon kişi artarak 42,3 milyona çıktı. Bu da Türkiye nüfusunun yaklaşık yarısının aktif kredi borcu taşıdığı anlamına geliyor.
Toplam bireysel kredi bakiyesi 4,4 trilyon TL’yi aşarken, kişi başına ortalama borç miktarı 104 bin 888 TL olarak hesaplandı.
Kredi Kartları Patladı
En büyük finansal risk, bireylerin yoğun şekilde kullandığı kredi kartlarında gözlemleniyor. Kredi kartı borç bakiyesi 2,1 trilyon TL’ye yaklaşırken, kart sahibi sayısı 39,2 milyona ulaştı. Kişi başına ortalama kredi kartı borcu ise 54 bin 90 TL oldu.
Geri ödenemeyen kredi kartı borçlarındaki artış da dikkat çekici: 2024 Nisan ayında yüzde 1,9 olan tasfiye oranı, 2025 Nisan’da yüzde 4’e yükseldi. Bu artış, ödeme güçlüğü çeken bireylerin sayısındaki sert yükselişi yansıtıyor.
Kredili Mevduat Hesapları Uçuşta
Acil nakit ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılan Kredili Mevduat Hesapları (KMH), borçlanmada başı çekiyor. Son bir yılda kullanıcı sayısı 30,6 milyona ulaşan KMH sisteminde toplam borç bakiyesi yüzde 128,6 artarak 558 milyar TL’ye çıktı. Bu hesaplardaki geri dönmeyen borç oranı da yüzde 3,7’ye yükseldi.
İhtiyaç Kredileri Azaldı
Yüksek faiz oranları nedeniyle ihtiyaç kredilerine başvuran kişi sayısında düşüş yaşanırken, mevcut borçların geri ödenmesinde ciddi sorunlar baş gösterdi. Tasfiye olunacak ihtiyaç kredisi oranı, 2024 Nisan’da yüzde 3,5 iken, bu yıl yüzde 5,3’e çıktı. Hâlihazırda ihtiyaç kredisi kullanan 10,9 milyon kişi, ortalama 101 bin 532 TL borçla mücadele ediyor.