Van’ın meslek sorunları bitmek bilmiyor. İşsizlik, meslek edindirmenin yetersizliği, nitelikli elemanların yetiştirilememesi, göç, meslek alanlarının gelişmemesi gibi sorunlar, Van’da işsizliğin artmasına neden oluyor.
Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK’in açıkladığı, 2025 yılı Haziran ayı işgücü istatistiklerine göre, Türkiye’de ise 3 milyon 47 bin işsiz var ve bu rakam yüzde 8,6’ye tekabül ediyor. TÜİK 2024 yılı işgücü istatistiklerine göre ise Van’da işsizlik oranı yüzde 16,7 oldu ve bu rakam Türkiye ortalamasının neredeyse iki katına denk geliyor. Türkiye genelinde işsizliğin en yüksek olduğu iller sıralamasında Van, Hakkari’den sonra ikinci sırada yer aldı. Hakkari’de işsizlik oranı yüzde 18,3 olarak açıklandı. 2024 istatistiklerine göre, Van’da her 6 kişiden 1’i işsiz. Van’da kayıt dışı işsizlik oranının çok daha yüksek olduğu biliniyor.
VAN İŞSİZLİKTEN KIRILIYOR AMA ÇÖZÜM BULUNAMIYOR
Van’da işsizlik oranının bu kadar yüksek olması, hem gençlerin hem de yetişkin nüfusun iş bulma konusunda büyük sıkıntılar yaşadığını gösteriyor. İşsizlikteki artış, kentte ekonomik çöküntünün derinleştiğine işaret ediyor. Özellikle sanayi yatırımlarının yetersizliği, eğitimdeki eşitsizlikler, nitelikli iş gücünün büyükşehirlere göç etmesi ve mevsimlik işçiliğe dayalı istihdam modeli, Van’ı kırılgan hale getiriyor.
TÜİK’in son verileri, Van’ın istihdam konusunda Türkiye’den ciddi şekilde koptuğunu ortaya koyuyor. Kentin gençleri ve yetişkin nüfusu işsizlik kıskacında. Van, artık sadece ekonomik olarak değil, sosyolojik olarak da desteklenmesi gereken bir kent olarak görülüyor.
İŞSİZLİK VE MESLEK YETERSİZLİĞİ
İşsizlik oranının Türkiye ortalamasının üzerinde olan Van’da, genç işsizlik hayli yüksek görünüyor. Van’da işsizlikle birlikte mesleksizlik de olduğu belirtiliyor. Kendi alanlarında iş bulamayan üniversite mezunları, farklı alanlarda düşük ücretli olarak çalışmak zorunda kalıyor. Üniversite mezunlarının çoğu kendi mesleğini icra edemiyor.
NİTELİKLİ PERSONEL BULUNAMIYOR
Mesleği olmayan çok sayıda kişi de vasıfsız işler bulmaya çalışıyor. Diğer taraftan sanayi, inşaat, mobilya, bilişim, yazılım-donanım, bilgisayar, medya, turizm, elektrik, gıda, yemek, giyim, hizmet, otomotiv ve imalat gibi sektörlerde çalışacak nitelikli personel bulunamıyor. Çırak, kalfa ve usta zincirinde kopma var.
KÖYDEN KENTE GÖÇ BAŞLICA SORUNLAR ARASINDA
Nitelikli göç veren buna karşılık niteliksiz göç alan Van’da, işsizliğin önüne geçilemiyor. Van ekonomisinin lokomotif sektörlerinin başında tarım ve hayvancılık geliyor. Dijital ve donanımlı tarım yerine geleneksel tarım ve hayvancılık yapıldığından sorunlar da gün yüzüne çıkıyor. Tarım ve hayvancılık alanında çalışacak işçi bulunamaması ve pazarlama sorunları nedeniyle tarım meslekleri cazibesini kaybediyor. Köyden kente yaşanan göç nedeniyle, çoban bulunamıyor. İş bulamayan gençler büyük şehirlere göç etmek zorunda kalıyor.
VAN’DA KAYIT DIŞI ÇALIŞANLAR DA İŞSİZ OLARAK GÖRÜLÜYOR
Van’da inşaat, küçük esnaf ve gündelik gibi bazı işlerdeki çok sayıda kişi, kayıt dışı olarak çalıştığından onlar da işsiz olarak görülüyor. Bu durum sosyal güvencesizlik, düşük maaş ve güvencesizlik olarak yansıyor.
VAN’DA KADINLARIN İŞGÜCÜNE KATILIM ORANI YETERSİZ KALIYOR
Van’da kadınlar da mesleksizlik sorunu yaşıyor. Toplumsal baskılar, eğitimde fırsat eşitsizliği ve iş olanaklarının sınırlılığı nedeniyle, Van’da kadın istihdamının oldukça düşük olduğu vurgulanıyor. Van’da kadınlar iş gücüne yeterince katılamıyor. Bazı kadınlar, memur, işçi, el sanatları, tekstil ve çeşitli işletmelerde çalışıyor ancak sayının az olduğuna dikkat çekiliyor.
VAN’DA İŞSİZLİĞE KARŞI NELER YAPILMALIDIR?
Uzmanlar, Van’da işsizliğin azaltılması için yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:
“Tüm sektörlerin Van’da yaygınlaşması, meslek alanlarının geliştirilmesi için işsizlere ve mesleksizlere yönelik önemli adımlar atılmalıdır. Mevcut esnaf ve tüccar ile girişimcilere verilen destek oranlarının artırılması ve hibe desteklerin tekrar devreye girmelidir. Meslek sahibi yapacak, mesleki eğitim ve kurslar devreye alınmalıdır. Van’da meslek liseleri ve meslek kursları hizmet veriyor ancak buralardan mezun olanların önemli bir kısmı meslek sahibi olamıyor. Dolayısıyla bileğinde hayatını sürdürebilecek bir altın bileziği olmuyor. Gençler iş piyasasının istediği becerileri edinemiyor. Devlet eliyle, tüm meslek alanlarında iş garantili kurslar açılmalıdır. Sanayi, meslek liseleri ve üniversite arasında işbirliği sağlanmalıdır. Meslek edindirme kursları, staj imkanları ve usta-çırak projeleri artırılmalıdır. Van’da kamu ve özel sektör yatırımları artırılarak gençlere iş imkanı sunulmalıdır. Kayıt dışı çalışmanın azaltılması adına küçük işletmeler için vergi ve sigorta teşvikleri uygulanmalıdır. SGK primini ödemekte zorlanan işverenlerin kayıt dışı çalıştırmasının önüne geçilmesi için prim desteği artırılmalıdır. Dijital tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi, tüm sektörlerde meslek edindirme projeleri başlatılmalıdır. Kadınların iş gücüne katılımının sağlanması, göçü azaltacak istihdam politikalarının uygulanması ve kayıt dışı ekonominin resmileştirilmesi için adımlar atılmalıdır. Van’a komşu İran ve diğer ülkeler ile yen iş potansiyellerinin artırılması adına uluslararası çalışmalar yapılmalıdır.”
