Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in paylaştığı Sosyo Ekonomik Seviye Skoru verilerine göre, Van, fakir şehirler arasında yerini aldı. 2023’e ait veriler, Van’da toplam 255 bin 992 hane bulunduğunu gösteriyor. Şehirdeki hanelerin 69 bin 583’ü “alt seviye (D)”, 36 bin 45’i ise “en alt seviye (E)” kategorisinde yer alıyor. Bu da Van’ın yaklaşık yüzde 50’sine tekabül ediyor.
Van, binlerce yıllık tarihten gelen ekonomik mirasını da koruyamadı. Sürekli olarak stratejik konumu ve bölgenin cazibe merkezi olduğu söylenen Van, fakirlik duvarını bir türlü aşamadı. Van, zengin toprakların fakir insanları olmaya devam ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ilk defa sosyoekonomik seviye skoru (SES) verilerini duyurdu. Buna göre, Van’da hanelerin yarıya yakını alt sosyoekonomik seviyede yer aldı.
VAN’DA HANELERİN YAKLAŞIK YÜZDE 50’Sİ ALTSEVİYEDE YER ALDI
TÜİK 2023 yılına ait sosyoekonomik seviye verileri kategorize edildiğinde, Van’da toplam 255 bin 992 hane bulunuyor. Açıklanan veriler, kentte yaşayan hanelerin büyük bölümünün alt ve en alt sosyoekonomik seviyelerde yer aldığını gösteriyor. Van’da hanelerin 69 bin 583’ü “alt seviye (D)”, 36 bin 45’i ise “en alt seviye (E)” kategorisinde yer alıyor. Bu rakamlar, kentteki hanelerin yaklaşık yüzde 41’inin sosyoekonomik açıdan dezavantajlı gruplarda bulunduğunu gösteriyor.
VAN’DA SADECE BİN HANE A+ SEVİYESİNDE
Verilere göre, en yüksek yaşam standardını temsil eden A+ seviyesinde yalnızca bin 82 hane yer aldı. A seviyesinde bulunan hane sayısı 19 bin 198 oldu. Orta gelir gruplarını temsil eden 36 bin 174 hane B, 55 bin 834 hane C1 (üst orta), 38 bin 77 hane de C2 (alt orta) seviyesinde yer aldı. Van’ın ortalama sosyoekonomik seviye skoru ise 125 olarak belirlendi. Bu skor, ilin ülke genelinde daha çok orta-alt ve alt gelir gruplarında yoğunlaştığını gösterirken, sosyal destek politikalarının bu gruplara yönelmesi gerektiğine işaret ediyor.
SOSYOEKONOMİK DURUM İLÇELERDE DE FARKLI DEĞİL
TÜİK’in 2023 yılı verilerine göre Van’daki ilçeler arasında sosyoekonomik seviyelerde ciddi farklılıklar baş gösterdi. İl genelinde ortalama SES skoru 125 olarak hesaplanırken, hanelerin yalnızca yüzde 7,9’u en üst seviye olan A ve A+ kategorisinde yer aldı. En alt seviye olan D ve E gruplarındaki hanelerin oranı ise toplamda yüzde 41,3’e ulaştı. İşte ilçe ilçe Van’ın sosyoekonomik görünümü:
EN YÜKSEK GELİR GRUBUNA SAHİP İLÇE İPEKYOLU OLDU
İpekyolu ilçesi, 137 ortalama SES skoru ile Van’ın en yüksek sosyoekonomik seviyeye sahip ilçesi oldu. İlçedeki hanelerin yüzde 11,8’i A ve A+ kategorisinde yer alırken, yüzde 18,9’u B seviyesinde bulunuyor. Orta gelir grubunu oluşturan C1 ve C2 seviyelerindeki haneler yüzde 36,6 ile geniş bir kesimi kapsıyor. D ve E gibi düşük seviyelerdeki hanelerin oranı ise yüzde 32,7 olarak belirlendi.
GELİŞMİŞLİK SIRALAMASINDA EDREMİT İKİNCİ SIRAYI ALDI
Van’ın gelişmiş ilçelerinden biri olan Edremit, 133 ortalama SES skoruyla dikkat çekiyor. İlçedeki hanelerin yüzde 8,2’si A ve A+ grubunda, yüzde 18,5’i B seviyesinde yer alıyor. C1 ve C2 seviyelerindeki haneler toplamda yüzde 39,3’lük bir oranla en kalabalık grubu oluşturuyor. Alt gelir gruplarındaki hane oranı ise yüzde 34 seviyesinde.
GENİŞ ORTA GELİR GRUBU TUŞBA’DA YER ALDI
Tuşba ilçesi, 125’lik ortalama skoruyla Van ortalamasına denk geliyor. Üst seviye hanelerin oranı yüzde 7,5 iken, B grubunda yüzde 13,2’lik bir kesim bulunuyor. Orta gelir seviyesindeki haneler yüzde 38,1 ile öne çıkarken, alt gelir grubundaki haneler yüzde 41,3’lük bir paya sahip.
ORTA SEVİYE GRUBU GEVAŞ’TA BAŞ GÖSTERDİ
Gevaş’ta ortalama SES skoru 121 olarak belirlenmiş durumda. Üst seviyedeki haneler yüzde 4,5 ile sınırlı kalırken, B seviyesinde yüzde 12,8 oranında hane yer alıyor. Orta gelir seviyesindeki C1 ve C2 grubu haneler yüzde 42,9 ile ilçenin en geniş grubunu oluşturuyor. D ve E seviyeleri ise toplamda yüzde 39,7’ye ulaşıyor.
ÜST SEVİYENİN DÜŞÜK OLDUĞU ÇATAK’TA ORTA GELİR GRUBU DAHA FAZLA
114 ortalama SES skoruna sahip Çatak ilçesinde üst seviye hane oranı yalnızca yüzde 3,3. B seviyesindeki haneler yüzde 9 oranında. İlçede hanelerin yüzde 43,8’i orta gelir grubunda yer alırken, alt ve en alt seviyedeki hane oranı yüzde 44’e ulaşıyor.
GENİŞ ALT VE ORTA GELİR GRUBU ERCİŞ’TE
Erciş ilçesi 116 ortalama skorla Van ortalamasının biraz altında yer alıyor. Üst seviye hane oranı yüzde 6, B seviyesindeki haneler yüzde 10,8. Orta gelir grubunda yüzde 33,9’luk bir kesim yer alırken, alt seviyedeki D ve E grubu haneler toplamda yüzde 49,2’ye ulaşıyor.
DÜŞÜK GELİR GRUBU MURADİYE’DE YER ALDI
Muradiye’nin ortalama SES skoru 115. İlçede üst seviye hanelerin oranı yüzde 5,7 iken, B seviyesinde yüzde 9,3 oranında hane yer alıyor. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 35,2, alt gelir grubundaki haneler ise yüzde 49,9’luk bir oranla dikkat çekiyor.
DEZAVANTAJLI İLÇELERDEN BİRİ ÖZALP OLDU
Özalp ilçesinde ortalama SES skoru 110. Üst seviye haneler yalnızca yüzde 4 oranında. B seviyesinde yüzde 7,1’lik bir kesim yer alırken, orta gelir grubundaki haneler yüzde 38 ile öne çıkıyor. Ancak ilçedeki hanelerin yüzde 50,9’u D ve E seviyesinde, yani düşük gelir grubunda yer alıyor.
EN ALT GELİR SEVİYESİNE SAHİP İLÇE BAHÇESARAY
Bahçesaray, 111’lik ortalama SES skoru ile Van’ın sosyoekonomik olarak en zayıf ilçelerinden biri. Üst gelir grubundaki hanelerin oranı yalnızca yüzde 5,9. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 35,6 oranındayken, alt ve en alt seviyedeki haneler toplamda yüzde 49,3 oranında.
DÜŞÜK GELİRLİ HANELERİN AĞIRLIKTA TOPLANDIĞI İLÇE BAŞKALE OLDU
Başkale’de ortalama SES skoru 104 ile oldukça düşük. Üst seviye haneler yüzde 3,7, B seviyesindeki haneler yüzde 7. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 33,8, ancak ilçedeki hanelerin yüzde 55,5’i alt ve en alt sosyoekonomik seviyede yer alıyor.
EN ALT GRUPLARI ÇALDIRAN’DA YOĞUNLAŞTI
Çaldıran ilçesinde ortalama SES skoru 107. Üst gelir grubundaki haneler yüzde 3,7, B grubundakiler ise yüzde 7,9 oranında. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 31,5 ile sınırlı kalırken, D ve E seviyelerindeki hane oranı yüzde 56,9 ile oldukça yüksek.
DERİN SOSYOEKONOMİK EŞİTSİZLİĞİN YAŞANDIĞI İLÇE GÜRPINAR
108 ortalama SES skoruna sahip Gürpınar ilçesinde üst gelir grubundaki haneler yalnızca yüzde 2,9. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 39 oranında yer alırken, alt ve en alt seviye hanelerin toplam oranı yüzde 50,4 olarak belirlendi.
SARAY’DA GELİR DAĞILIMINDA DENGESİZLİK GÖRÜLDÜ
Saray ilçesinde ortalama SES skoru 106. Üst gelir grubundaki haneler yüzde 3,5, B seviyesindeki haneler yüzde 7,6 oranında. Orta gelir grubundaki haneler yüzde 32,9 ile sınırlı kalırken, düşük gelir grubundaki haneler yüzde 55,9’luk oranla ilçedeki hanelerin çoğunluğunu oluşturuyor.
TÜRKİYE GENELİNDEKİ DURUM DA PEK FARKLI DEĞİL
2023 verilerine göre, ülkedeki hane halklarının sadece yüzde 1,1’i en üst sosyoekonomik seviye olan A+ grubunda yer aldı. Üst seviye (A) grubundaki hane oranı ise yüzde 11 olarak kaydedildi. Üst altı seviyede (B) yüzde 16,4, üst orta seviyede (C1) yüzde 19,7, alt orta seviyede (C2) yüzde 16,5, alt seviyede (D) yüzde 18,6 ve en alt seviyede (E) ise yüzde 16,7 oranında hane halkı bulunuyor.
İSTANBUL, ANKARA VE BÜYÜKŞEHİRLERİN SOSYOEKONOMİK DURUMLARI
İllere göre dağılıma bakıldığında, Ankara’daki hanehalklarının yüzde 2,5’i en üst seviyede yer alırken, yüzde 16,5’i üst seviyede, yüzde 20’si üst altı seviyede, yüzde 17,5’i üst orta, yüzde 17,4’ü alt orta, yüzde 14’ü alt ve yüzde 12,2’si en alt sosyoekonomik seviyede bulunuyor. İstanbul’da ise hanehalklarının yüzde 2,4’ü en üst seviyede yer alırken, yüzde 16,4’ü üst, yüzde 19’u üst altı, yüzde 18,6’sı üst orta, yüzde 17,2’si alt orta, yüzde 13,8’i alt ve yüzde 12,6’sı en alt seviyede bulunuyor. İzmir’de ise en üst seviyedeki hanelerin oranı yüzde 1,2, üst seviyedekilerin oranı yüzde 12,4 olarak kaydedildi. Üst altı seviyede yüzde 17,6, üst orta seviyede yüzde 18,8, alt orta seviyede yüzde 17,8, alt seviyede yüzde 17,1 ve en alt seviyede yüzde 15 oranında hanehalkı yer alıyor.
İSTANBUL’DA EN ÜST GELİR GRUBUNDAKİ HANELERİN YÜZDE 28,6’I BULDU
Türkiye genelinde en üst (A+) ve üst (A) sosyoekonomik seviyelerde yer alan haneler, en çok büyükşehirlerde yoğunlaştı. Bu gruptaki hanehalklarının yüzde 28,6’sı İstanbul’da bulunurken, yüzde 11,5’i Ankara’da, yüzde 6,7’si İzmir’de, yüzde 3,9’u Bursa’da ve yüzde 3,3’ü Antalya’da yer aldı.
EN ÜST GELİR GRUBUNDA ANKARA’NIN ÇANKAYA İLÇESİ OLDU
İlçe bazında değerlendirildiğinde, Türkiye genelinde en üst ve üst seviye hanelerin en fazla olduğu ilçe Ankara’nın Çankaya ilçesi oldu. Çankaya’daki hanelerin yüzde 4,1’i bu grupta yer aldı. Onu, yüzde 2,4 ile İstanbul’un Kadıköy ilçesi ve yüzde 1,9 ile Ankara’nın Yenimahalle ilçesi takip etti. TÜİK verilerine göre ortalama sosyoekonomik seviye skoru açısından da Çankaya ilk sırada yer aldı. Onu İstanbul’dan Kadıköy ve Beşiktaş, Ankara’dan Etimesgut, Bursa’dan Nilüfer, İstanbul’dan Bakırköy ve İzmir’den Güzelbahçe ilçeleri izledi.
Öte yandan, sosyoekonomik skoru en düşük ilçeler ise sırasıyla Giresun’un Çamoluk, Konya’nın Derebucak, Sivas’ın Doğanşar, Kayseri’nin Felahiye, Sinop’un Dikmen, Kastamonu’nun Pınarbaşı ve Çankırı’nın Bayramören ilçeleri olarak belirlendi.