Yıllardır sınır ticaretiyle ayakta duran Van ekonomisi, yasaklar ve denetimsizlik nedeniyle kaçakçılığın pençesine düştü. Eski Van TSO Başkanı Feridun Irak, 1987-1995 yılları arasında başarıyla uygulanan modelin yeniden devreye alınması gerektiğini söylüyor: “Yarın başlasın, ertesi gün kaçakçılık biter!”
“Ekonomiyi Ayakta Tutan Sistem Yok Edildi”
Van Ticaret ve Sanayi Odası ile Van Ticaret Borsası Eski Başkanı Feridun Irak, Van’ın yıllardır kronikleşen kaçakçılık sorununa dikkat çekti. Irak, geçmişte kaçakçılığın neredeyse sıfıra indiğini ancak devletin sistemli ve yasal ticaret modelinden vazgeçmesiyle çöküşün başladığını söyledi:
“1987 ile 1995 arasında uygulanan sınır ticareti modeliyle hem halk hem devlet kazandı. Kaçakçılık yoktu, herkes kazanıyordu.”
“Kısıtlama Geldi, Kaçakçılık Hortladı”
Irak’a göre, 1995 sonrası getirilen ürün sınırlamaları, miktar kısıtlamaları ve bürokratik engeller sistemi çökertti.
“Resmi kapılar kapatılınca halk geçimini sürdürebilmek için kaçak yollara yöneldi. Oysa geçmişte on binlerce kişi bu sistemden doğrudan geçimini sağlıyordu.”
“Kayıt Dışı Ekonomi Van’ı İkiye Katlayarak Vuruyor”
Van’ın sadece yerelde değil, ulusal ölçekte de zarar gördüğünü vurgulayan Irak, kayıt dışı ürünlerin batıya kadar ulaştığını söyledi.
“Küçük ve orta ölçekli üreticiler bu haksız rekabete karşı koyamıyor. Sadece Van değil, Türkiye ekonomisi de yara alıyor.”
“Sanayi Yatırımı Neden Durduruldu?”
Sınır ticaretinin başarılı olduğu yıllarda Van’da üretim ve yatırımın arttığını hatırlatan Irak, bugünkü tabloyu şu sözlerle özetledi:
“O dönem kazanılan paralar fabrikalara dönüştü. Organize sanayi canlandı. Ama sistem yok olunca yatırım da durdu. Artık kimse üretim yapmak istemiyor çünkü karşısında kayıt dışı bir dev var.”
“Çözüm Belli: Yasa Dışı Değil, Yasal Ticaret!”
Irak, çözümün açık olduğunu vurguladı:
“Devlet bu ticareti kolaylaştırmalı ama sıkı denetimle kontrol altına almalı. Eğer siz bu boşluğu bırakırsanız, yasa dışı yapılar devreye girer. O zaman ne esnaf kalır ne üretici.”
“Düğmeye Basılsın, Ertesi Gün Kaçakçılık Biter”
Feridun Irak, geçmişin başarılı modeline geri dönülmesi çağrısını yineledi:
“Yarın sabah bu sistem yeniden başlasın, ertesi gün kaçakçılık sona erer. Bunu yaşadık, gördük. Bugün de yapabiliriz.”
