Van Ticaret ve Sanayi Odası (VANTSO) ve Van Ticaret Borsası (VANTB) Eski Başkanı Feridun Irak, sınır ticaretine getirilen kısıtlamalar nedeniyle Van’ın 1995’ten bu yana ihracat yapamaz hale geldiğini söyledi. 1987-1994 yılları arasında ihracatta bölgesinin lideri olan Van, bugün Türkiye’nin 81 ili arasında en son sırada yer alıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Ticaret Bakanlığı’nın haziran ayı dış ticaret verilerine göre Van’da ihracat 1 milyon 498 bin dolar, ithalat ise 6 milyon 73 bin dolar olarak gerçekleşti. Komşu iller Muş ve Hakkari ise ihracat rekorları kırarken, Van ekonomide gerilemeye devam ediyor.
Feridun Irak, Van’ın ihracat yapamamasının nedeninin sınır ticaretine getirilen kısıtlamalar olduğunu belirterek, “Van 1995’ten beri bu kısıtlamalar yüzünden ticarete kapandı. Oysa Van yılda en az 250 milyon dolarlık ihracat yapabilecek potansiyele sahip” dedi.
Van’ın yarım asır önce bölgesinin parlayan yıldızı olduğunu söyleyen Irak, “Bugün Türkiye’de kişi başı gelirde 81 ilin en sonunda yer alıyoruz. Bu kötü yönetim ve kaynakların yanlış kullanılmasının sonucudur” ifadelerini kullandı.
Türkiye genelinde dış ticaret açığı artarken, Van gibi sınır ticaretinden olumsuz etkilenen illerde durum daha da kötüleşiyor. Irak, Van’ın önündeki ticaret engelleri kaldırılırsa kısa sürede toparlanabileceğini ve hak ettiği yere gelebileceğini vurguladı.
“HAKKARİ VE MUŞ REKOR KIRIYOR”
TÜİK verilerine göre Van’ın dış ticaret rakamları her geçen ay gerilemeye devam ediyor. Van’ın da içerisinde yer aldığı TRB2 Bölgesi’ndeki (Van, Muş, Hakkari, Bitlis) illerİ arasında, ihracat sıralamasında en düşük değer Bitlis’in ardından Van’da kaydedildi. Van’da Haziran ayında genel ticaret sistemine göre ihracat 1 milyon 498 bin dolar, ithalat ise 6 milyon 73 bin dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde Muş’ta ihracat 8 milyon 582 bin dolar, ithalat ise 12 milyon 523 bin dolar seviyesine ulaştı. Bitlis’te Haziran ayı ihracatı 470 bin dolar, ithalatı ise 117 bin dolar olarak açıklandı. Hakkari’de ise ihracat 6 milyon 93 bin dolar, ithalat ise 8 milyon 324 bin dolar olarak kayıtlara geçti.
DIŞ TİCARET AÇIĞI YÜZDE 38,8 ARTTI
Ocak-Haziran dönemine ilişkin dış ticaret verilerine bakıldığında ise, ihracat bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,1 oranında artarak 131 milyar 408 milyon dolar, ithalat ise yüzde 7,2 artarak 180 milyar 845 milyon dolar seviyesine ulaştı. Haziran ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 38,8 oranında artış gösterdi. 2024 Haziran ayında 5 milyar 889 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2025 Haziran ayında 8 milyar 173 milyon dolar seviyesine çıktı. Aynı dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 76,4’ten, yüzde 71,5’e geriledi. Ocak-Haziran dönemine ilişkin dış ticaret açığı ise yüzde 16,3 artarak 42 milyar 504 milyon dolardan, 49 milyar 437 milyon dolara yükseldi. Bu dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 74,8’den, yüzde 72,7’ye düştü.
IRAK: “VAN BİR ZAMANLAR KENDİ BÖLGESİNDE TİCARET REKORU KIRAN BİR İLDİ”
Van 1995 yılından itibaren sınır ticaretine getirilen kısıtlamalardan dolayı ihracat yapamayan bir il haline geldiğini söyleyen. İş insanı Feridun Irak, 1987 yılında sınır dışı sınır ticaretine dahil edilen Van 1994 yılına kadar çok büyük bir performans göstererek ihracat rekorları kendi bölgesinde kıran bir ildi. 1995 yılından itibaren sınır ticaretine getirilen kısıtlamalardan dolayı maalesef şimdi ihracat yapamayan bir il haline geldi. Oysaki kısa sürede çok olumlu sonuçları olan sınır ticaretinin önünün açılması halinde önüne getirilen engellerin kaldırılması halinde. Ben inanıyorum ki yılda en az 250 milyon dolarlık bir ticaret hacmine ulaşıp ve bunun büyük bölümü hatta tamamına yakını da ihracat oluşturur. Ama maalesef şu anda ticaret önüne getirilen kısıtlamalardan dolayı yapılamıyor. Bu kısıtlamalar nedir? İşte ürün çeşidine getirilen kısıtlamalar mevsim kısıtlaması vardır. Miktar kısıtlaması gibi kısaltmalardan dolayı istenilen performans gösterilemiyor.” görüşlerine yer verdi.
IRAK: “VAN 81 YIL İÇİNDE 81. SIRADA”
Van’ın yarım asır önce Türkiye sosyoekonomik verileri kendi bölgesinin yıldızıyken, Türkiye genelinde de ortalarda yer aldığını ancak günümüzde bunun mümkün olmadığını söyleyen İş İnsanı Irak; “Liyakat. Van bugün gayri safi yurt içi hasılada kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasılada 81 yıl içinde 81. sırada. Bundan daha büyük bir ayıp olabilir mi? bunca güçlü potansiyeli olan, son derece iyi güzel iyi dinamikleri olan bu kentin gayri safi milli hasılanın 81. sırada olması izaha muhtaç bir durumdur. Yarım asır önce Türkiye sosyoekonomik veriler kendi bölgesinin yıldızıyken Türkiye genelinde de ortalarda yer alıyordu. Ancak bugün iyi yönetilemediğinden dolayı, kaynakların iyi yönetilemediğinden dolayı, düzgün, doğru projeler yapılamadığından dolayı, yapılan yatırımların doğru yerde doğru yatırım ilkesiyle uyuşmadığından dolayı maalesef göstergelerimiz son derece kötü” şeklinde konuştu.
