Urartulardan günümüze uzanan 3 bin yıllık çömlekçilik geleneği Van’da tek bir ustayla ayakta duruyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Çömlek Sanatçısı Osman Eşme, kaybolmaya yüz tutan mesleği plastik kullanımının gölgesinde yaşatmak için direniyor.
“BU SANATI BEN SAHİP ÇIKMAZSAM YOK OLACAKTI”
Van’da Kültür ve Turizm Bakanlığı Çömlek Sanatçısı olarak tescillenen Osman Eşme, Urartulara dayanan ve yaklaşık 3 bin yıllık geçmişe sahip çömlekçilik geleneğini yıllardır tek başına sürdürüyor. Mesleği babasından devralan Eşme, Tuşba ilçesine bağlı Bardakçı Mahallesi’nde kurduğu atölyede uzun yıllar üretim yaptıktan sonra çalışmalarını kentin yeni cazibe merkezlerinden Bedesten Çarşısı’nda kurduğu yeni atölyede sürdürüyor.
Bardakçı Mahallesi’nde yüzyıllardır devam eden çömlekçilik, 1976’da plastik kullanımının yaygınlaşmasıyla büyük ölçüde terk edildi. Ustaların bir bir mesleği bırakmasıyla üretim durma noktasına gelirken, bugün Van’da bu kültürel mirası yaşatan tek isim Osman Eşme kaldı.
Eşme, muhabirine yaptığı açıklamada, mesleğin kaybolmaması için yıllardır mücadele verdiğini belirterek şunları söyledi:
“1976’dan sonra plastik yaygınlaşınca ustalarımız işi bırakmaya başladı. Ben bu sanatı rahmetli babamdan öğrendim. 2003 yılında tamamen devraldım. Eğer sahip çıkmasaydım bu sanat yok olup gidecekti. Ayaklı torna, eski fırın ve atölye düzeni hâlâ geleneksel yöntemlerle çalışıyor. Ancak günümüzde hak ettiği değeri görmüyor.”
“PLASTİK UCUZ OLABİLİR AMA DOĞAL OLAN SAĞLIKLIDIR”
Yabancı turistlerin çömleklere daha fazla ilgi gösterdiğini söyleyen Eşme, yerli halkın plastik ürünlere yönelmesinin mesleği olumsuz etkilediğini belirtti:
“Van’ın yerel küplerini, peynir küplerini ben yapıyorum ama eski rağbet yok. Plastik hem ucuz hem kırılmıyor, bu nedenle ustalar mesleği bıraktı. Fakat plastik kanserojen madde içeriyor. Eskiden bu kadar hastalık yoktu. Doğal ürünlere dönüş olmasını istiyoruz.”
Sanatı geleceğe taşımak için oğlunu yetiştirmeye başladığını söyleyen Eşme, “Bu mesleğin yok olmasına izin vermek istemiyorum. Elimizden geldiğince yaşatacağız” dedi.
