TÜİK verileri Van’daki eğitim sisteminin alarm verdiğini ortaya koydu. Ortalama eğitim süresi Türkiye’nin en düşüğü arasında, okuma yazma bilmeyenlerin sayısı ise 47 bini aşıyor. Kadınlar erkeklerden 3 yıl daha az eğitim alabiliyor. Veriler, Van’ın geleceğine dair karanlık bir tablo çiziyor.
Eğitimde Derin Uçurum: Van Türkiye’nin En Gerisinde
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 verileri, Van’daki eğitim kalitesinin ülke ortalamasının çok altında seyrettiğini gözler önüne seriyor. Türkiye genelinde ortalama eğitim süresi 9,3 yıl olarak ölçülürken, Van’da bu süre yalnızca 8,3 yıl. Bu da Van’ı, eğitim süresi bakımından en düşük 5 il arasına yerleştiriyor.
Van’daki öğrenciler, yaşıtlarına kıyasla bir yıldan fazla daha az eğitim alıyor. Bu durum, üniversiteye giriş başarı oranlarına, okuma becerilerine ve iş gücüne katılım oranlarına da doğrudan yansıyor.
Kadınlar Eğitime Daha Az Erişiyor
Veriler, Van’da eğitim eşitsizliğinin yalnızca bölgesel değil, cinsiyet temelli de olduğunu ortaya koyuyor. Erkeklerin ortalama eğitim süresi 9,3 yıl iken, kadınlarda bu süre yalnızca 6,6 yıl.
Bu da demek oluyor ki, Van’da kadınlar erkeklere kıyasla ortalama 2,7 yıl daha az eğitim alabiliyor. Bu fark, hem iş yaşamında hem de sosyal haklara erişimde büyük bir uçurum yaratıyor.
Van’da hala okuma yazma bilmeyen 47 bin 218 kişi bulunuyor. Bunların 40 binden fazlası kadın. Eğitimdeki bu eşitsizlik, özellikle kırsal bölgelerde derinleşerek devam ediyor.
Okul Sayısı Artıyor Ama Kalite Aynı Kalmıyor
Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2024 yılına ait okul ve öğretmen dağılımı verilerine göre Van’da 1.700’e yakın okul ve 20 binden fazla öğretmen görev yapıyor. Ancak kalabalık sınıflar, altyapı eksiklikleri ve öğretmen sirkülasyonu eğitimde niteliğin artmasına engel oluyor.
Bazı köy okullarında sınıflar hâlâ birleştirilmiş sistemle eğitim verirken, şehir merkezindeki okullarda sınıf mevcutları 40'ı aşabiliyor. Eğitimde fiziki imkanların yetersizliği, başarıyı da doğrudan etkiliyor.
LGS ve YKS Başarıları da Geride
Van, Liselere Geçiş Sistemi (LGS) ve Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nda (YKS) başarı sıralamalarında da ülke genelinin gerisinde kalıyor. 2023 LGS sonuçlarına göre Van, ilk 40 il arasına giremedi. YKS’de ise üniversiteye yerleşme oranları, Türkiye ortalamasının oldukça altında kaldı.
Eğitim uzmanları, bu başarı düşüklüğünün en temel nedenlerini erken yaşta eğitime ara verilmesi, rehberlik hizmetlerinin yetersizliği ve sınav odaklı olmayan eğitim modeli olarak sıralıyor.
