Van’ın köklü kültüründe derin izler taşıyan “Hatırlı Bayramı” geleneği, geçmişten günümüze insanı, sevgiyi ve paylaşımı öne çıkaran anlamlı bir bayramlaşma biçimi olarak yaşatılmaya devam ediyor. Dini bayramlardan hemen önce, yakınlarını kaybeden ailelere yapılan özel ziyaretler, hem yasın paylaşılması hem de toplumsal dayanışmanın güçlendirilmesi açısından önemli bir yere sahip.
KÖKENİ ANADOLU’YA, İSMİ VAN’A AİT
Anadolu’nun birçok bölgesinde farklı biçimlerde uygulanan bu gelenek, Van’da “Hatırlı Bayramı” ismiyle anılıyor. Eskiden “Kara Bayram” olarak da bilinen bu özel ziyaretler, zamanla daha yumuşak ve anlamlı bir isimle yerleşti. Gelenekte, bir yakınını kaybetmiş kişilere bayramın ilk günü yapılan ziyaretle hem teselli hem de saygı sunuluyor. Bu ziyaretlerde kaybın hüznü paylaşılırken, aynı zamanda kaybedilen kişinin hatırası yaşatılıyor.
AİLE BAĞLARINI VE KOMŞULUK İLİŞKİLERİNİ PEKİŞTİRİYOR
Van’da bu geleneğin halen sürdüğüne dikkat çeken yazar İkram Kali, yakında yayımlanacak olan “Van’ın Yakın Tarihine Işık Tutan Söyleşiler” adlı kitabında da konuya değiniyor. Kitapta yer verilen anlatımlardan biri de, Van’ın 1940’lı yıllarını yaşayan Prof. Dr. Cahit Çoruh’a ait. Çoruh, çocukluğunda babasını kaybettikten sonra ilk bayramda komşularının gerçekleştirdiği anlamlı ziyareti şöyle anlatıyor:“Babam vefat ettiğinde 10 yaşındaydım. Bayramın ilk günü komşularımız Ömer Selçuk ve Mahmut Doğan ilk ziyaretlerini bizim eve yaptılar. Duygusal bir bayram yaşadık. Ardından bana ‘artık evin reisi sensin’ dediler ve birlikte komşuları gezerek bayramlaştık. Bu hem bana değer verilmesi hem de geleneklerin yaşatılması açısından unutulmaz bir andı.”
TOPLUMSAL HAFIZANIN YAŞAYAN PARÇALARINDAN BİRİ
Hatırlı Bayramı, Van’da hala pek çok aile tarafından sürdürülüyor. Yas tutan ailelerin yalnız bırakılmadığı, anıların paylaşıldığı ve acıların ortaklaştırıldığı bu ziyaretler, toplumsal hafızanın da önemli bir parçası. Gelenek, özellikle büyüklerin genç kuşaklara aktarımıyla yaşamaya devam ediyor.
