Kültürel zenginliği, tarihi geçmişi ve el sanatlarıyla bilinen Van’da birçok geleneksel sanat dalı halen yaşatılmaya çalışılırken, bazı kadim sanatlar ise ya hiç var olmamış ya da zamanla tamamen unutulmuştur. Van; kilim dokuma, savatlı gümüş işçiliği, halıcılık ve taş ustalığı gibi alanlarda tanınırken, Türkiye’nin başka bölgelerinde yaygın olarak sürdürülen bazı sanat dalları ise şehirde hiç gelişmemiştir.
Van’da bulunmayan veya kaybolmuş başlıca sanatlar şunlar:
Kerpiç Yapım Sanatı: Anadolu'nun geleneksel mimarisinin önemli unsurlarından olan kerpiç yapımı, Van’da ustalık seviyesinde bir sanata dönüşmemiştir.
Taş İşçiliği: Urartu medeniyetinden izler taşıyan şehirde taş yapılar bulunsa da, sanatsal taş işçiliği günümüze ulaşmamıştır.
Altın İşleme: Kuyumculuk faaliyeti bulunsa da sanatsal düzeyde altın işleme ustalığı gelişmemiştir.
Deri İşleme: Dericilik, geçmişte göçebe kültürlerde yaygın olsa da Van’da sanatsal bir üretim alanına dönüşmemiştir.
Ahşap Oymacılığı: Camii ve konak süslemelerinde yaygın olan bu sanat Van’da yaygınlık kazanmamıştır.
Bakır İşçiliği: Yakın illerde gelişmiş olan bakır işleme sanatı, Van’da zayıf kalmış ve üretim kültürü oluşmamıştır.
Seramik ve Çinicilik: Sanatsal çini ve seramik geleneği Van’da hiç kök salmamıştır.
Cam İşçiliği: Van’da cam sanatıyla uğraşan usta ya da atölye bulunmamaktadır.
Keçecilik: Geçmişte önemli olan keçe üretimi, Van’da unutulmuş zanaatlar arasında yerini almıştır.
Harman Tuğla Üretimi: Doğal malzemelerle yapılan tuğla üretimi ve bu alandaki ustalık bilgisi şehirde gelişmemiştir.
Kültürel Mirasın Korunması Gerekiyor
Uzmanlar, bu sanatların eksikliğinin sadece kültürel değil, aynı zamanda ekonomik ve turistik bir kayıp olduğunu belirtiyor. Van’da kültür-sanat alanında mevcut olan potansiyelin genişletilmesi, kaybolan ya da hiç yaşanmamış bu sanatların da canlandırılmasıyla mümkün olabilir.
Yerel yönetimlerin, üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşlarının iş birliğiyle bu alanlara yönelik eğitim programlarının başlatılması, kaybolan değerlerin yeniden yaşatılması adına önemli bir adım olabilir.
