TÜİK ve OECD verileri, Van’ın sağlık sisteminin Türkiye ortalamasının dahi altında kaldığını gözler önüne seriyor. Kişi başına düşen doktor ve hastane yatak sayısı yetersiz seviyede. Uzmanlar, sağlıkta bölgesel adaletsizliklere dikkat çekiyor.
Van’da sağlık hizmetlerine erişim, hem mevcut sağlık personeli yetersizliği hem de altyapı eksiklikleri nedeniyle ciddi sorunlarla karşı karşıya. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)’nin son yıllarda paylaştığı veriler, Van’ın Türkiye ortalamasının bile gerisinde kaldığını gösteriyor. Komşu illerle kıyaslandığında tablo daha da çarpıcı hale geliyor. Uzmanlara göre bu tablo, yalnızca Van’ı değil, tüm Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesini etkileyen bir sağlık eşitsizliğine işaret ediyor.
Van’da Kişi Başına Düşen Doktor Sayısı Alarm Veriyor
TÜİK’in 2021 verilerine göre, Van’da 1.000 kişiye düşen doktor sayısı 2 olarak açıklandı. Bu oran Türkiye genelinde 2,2 iken, OECD ülkeleri ortalamasında bu rakam 3,7. OECD verilerine göre Türkiye, doktor sayısı bakımından son sırada yer alıyor.
2023 yılında açıklanan verilere göre, Türkiye genelinde 100 bin kişiye düşen hekim sayısı 239. Ancak bu sayı Van gibi doğu illerinde 100 bile olamıyor. Hakkâri, Muş, Bitlis, Ağrı gibi çevre illerde bu oran 1.000 kişide yalnızca 1 hekim. Van’da da tablo farklı değil. Uzmanlar, bu durumun doğrudan sağlık hizmetlerinin kalitesini ve erişilebilirliğini düşürdüğünü vurguluyor.
Yatak Sayısında da Komşular Gerisinde
TÜİK’in aynı yıl açıkladığı hastane yatak verileri de çarpıcı: Van’da yüz bin kişi başına düşen hastane yatak sayısı 266. Buna karşılık Elazığ’da bu oran 538, Erzurum’da 485, Sivas’ta 461, Trabzon’da ise 414. Van, hem Türkiye ortalamasının hem de benzer illerin çok gerisinde kalıyor.
Van’da Toplam 15 Hastane, 3.030 Yatak
Van’da 2021 yılı itibarıyla toplam 15 hastane hizmet veriyor. Bu hastanelerde toplam 3.030 yatak bulunuyor. Ancak nüfus yoğunluğu ve bölgenin ihtiyaçları göz önüne alındığında bu sayı yetersiz. Artan hasta yükü, yetersiz yatak kapasitesi ve doktor eksikliği birleşince, Van’da sağlık sisteminin ciddi anlamda zorlandığı görülüyor.
Sağlıkta Bölgesel Eşitsizlikler Derinleşiyor
OECD’nin 2021 raporlarına göre Türkiye, kişi başına düşen hemşire sayısında da sondan ikinci sırada. Özellikle doğu illerinde doktor ve hemşire başına düşen hasta sayısı oldukça yüksek. Van, bu tablo içerisinde en dezavantajlı illerden biri olarak öne çıkıyor.
Bu bölgesel eşitsizlik yalnızca sayıların değil, vatandaşın sağlık hizmetine erişiminin de eşit olmadığını ortaya koyuyor. Randevu almakta zorlanan hastalar, teşhis ve tedavi süreçlerinde gecikmelerle karşılaşıyor. Acil servislerde artan yoğunluk ve personelin aşırı iş yükü, sağlık sisteminde domino etkisi yaratıyor.
“Sağlıkta Teşvik Politikaları Şart”
Sağlık uzmanları, Van gibi illerde yaşanan sağlık personeli ve altyapı sorunlarının yalnızca yeni yatırımlarla değil, kalıcı politikalarla çözülebileceğini söylüyor. İşte önerilen bazı temel adımlar
Personel Dağılımında Denge: Doğu illerine atanan sağlık çalışanlarının uzun vadeli bölgede kalması için maaş artışları, lojman ve özel eğitim fırsatları gibi teşviklerin artırılması.
Sağlık Tesislerinin Güçlendirilmesi: Yeni hastanelerin açılması, mevcut hastanelerin kapasitesinin artırılması ve modern tıbbi cihazlarla donatılması.
Eğitim ve Kadro Planlaması: Tıp fakültelerinin kontenjanları ve uzmanlık eğitimi verilen hastanelerin coğrafi olarak dengeli dağılımı.
Yerel Politikaların Geliştirilmesi: Bölge ihtiyaçlarına özgü sağlık politikaları ve yatırımların merkezi değil, yerel kararlarla belirlenmesi.
Van’da Sağlıkta Erişim Hakkı Tehdit Altında
Van’da sağlık hizmetlerine erişim, yalnızca hastane kapasiteleriyle değil, aynı zamanda sistematik bölgesel eşitsizliklerle sınırlanıyor. Bu durum, hem hasta memnuniyetini hem de tedavi süreçlerini olumsuz etkiliyor. Van’ın sağlık sistemini güçlendirmek, yalnızca bir ilin değil, tüm bölgenin sağlığına yapılan yatırım anlamına geliyor.
