Yüzölçümü bakımından Türkiye topraklarının beşte birini kaplayan Doğu Anadolu Bölgesi, aynı zamanda nüfus yoğunluğunun en düşük olduğu coğrafi bölge. Bu geniş topraklar Urartular başta olmak üzere yıllar içinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmış. Bu kadar fazla uygarlığın izini taşıyan çok sayıda yerleşim bölgenin geçmişine ışık tutuyor. Höyük kalıntılarına sık sık rastlanan Doğu Anadolu Bölgesinde görülmesi gereken antik kentler şöyle:
1. Altıntepe, Erzincan
Erzincan'ın Üzümlü ilçesinde yer alan Altıntepe, Urartular Dönemi’ne ait bir antik kent. Tepe, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde de kullanılmış. İlk dönem kazılarında Urartu Tapınağı, Apadana, açık hava tapınağı ve yeraltı taş örgü oda mezarları bulunmuş. Ayrıca, şehrin kanalizasyon sistemi oldukça gelişmiş ve ilk alafranga tuvalet taşına rastlanmış. Erzincan Müzesi’nde sergilenen mozaikler ve kazıların ilerleyen aşamaları, Altıntepe’nin “Arkeopark” olarak ziyaretçilerine açılmasını planlıyor.
2. Anzavurtepe Höyüğü, Ağrı
Ağrı'nın Patnos ilçesinde bulunan Anzavurtepe Höyüğü, Urartu dönemine ait kalıntılarıyla dikkat çekiyor. 300 metre yüksekliğindeki höyük, saray, tapınak, bazalt taşlarla örülmüş kale ve mezar taşları içeriyor. Yaklaşık 2.800 yıllık geçmişe sahip olan Anzavurtepe Kalesi, Urartular dönemine ait kuleleriyle öne çıkıyor.
3. Giriktepe Höyüğü, Ağrı
Patnos ilçesinde yer alan Giriktepe Höyüğü, Urartuların merkezi olarak biliniyor. Yapılan kazılarda, höyüğün tepesinde bir saray ve çevresinde sur kalıntıları bulunmuş. Eserlerin büyük çoğunluğu Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergileniyor.
4. Harput, Elazığ
Elazığ’ın Harput Mahallesi'nde bulunan Harput Antik Kenti, milattan önce 20. yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahip. Urartular, Medler, Persler, Bizans, Sasaniler ve Osmanlılar gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmış. Harput Kalesi, zindanlar ve diğer tarihi yapılar, Elazığ’ın turistik cazibelerindendir.
5. Ani, Kars
Kars şehir merkezinden 42 kilometre uzaklıktaki Ani Antik Kenti, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alıyor. "Binbir Kilise Şehri" olarak bilinen Ani, Bagratuni Ermenileri, Selçuklular, Bizans ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşıyor. Ani Katedrali ve diğer tarihi yapılar, şehrin önemli ziyaret noktaları arasında.
6. Arslantepe Höyüğü, Malatya
Malatya’nın Battalgazi ilçesinde bulunan Arslantepe Höyüğü, Türkiye'nin en büyük höyüklerinden biridir. M.Ö. 3600-3500 yıllarına tarihlenen tapınak ve M.Ö. 3300-3000 yıllarına ait saray kalıntılarıyla dikkat çekiyor. Sarayın içindeki duvar resimleri ve diğer yapılar, bölgenin zengin tarihi geçmişini gözler önüne seriyor.
7. Kayalıdere, Muş
Muş’un Varto ilçesinde bulunan Kayalıdere Antik Kenti, Urartular dönemine ait bir askeri yerleşim yeridir. Tapınak, kale ve kaya mezarları ile dikkat çeken Kayalıdere’deki buluntular arasında tunç aslan heykeli ve kemerler bulunuyor.
8. Tuşpa, Van
Van Gölü’nün doğu kıyısında yer alan Tuşpa, Urartuların başkenti olarak biliniyor. Kalenin içinde Urartu krallarına ait kaya mezarları, tapınak ve sur duvarları bulunuyor. Van Urartu Müzesi’ndeki eserler, Tuşpa’nın tarihi önemini yansıtıyor.
Van’a gelen ziyaretçilerin, bu tarihi mekânları gezip görmeleri tavsiye edilir.
