Yayın hayatına başlayan Van 65 TV, programları ile adından söz ettiriyor. Van Ticaret ve Sanayi Odası (VANTSO) ve Van Ticaret Borsası eski Başkanı Feridun Irak, Yılmaz Tekin’in sunduğu Yüz Yüze programının canlı yayın konuğu oldu.
Van’ın ekonomik değerlendirmesini yapan Irak, tarım hayvancılıktan turizme, sanayiden kamu projelerine, ulaşımdan şehrin yönetilmesine kadar birçok konuda çarpıcı açıklamalarda bulundu. Neler yapılmasını gerektiğini sıralayan Irak, “Bölgenin yıldızı ve Türkiye’nin sayılı illerinden olan Van bir zamanlar tarım-hayvancılık ve turizm kentiydi. Şimdilerde Van, hepsinde geriye sarmış durumda. Van’da kamudan gelen kaynaklar yine kamu kurumlarına harcanıyor..!” dedi. İşte Feridun Irak’ın bazı değerlendirmeleri:
İhracat Yapılan Yıllardan İthalat Yıllarına
“Türkiye'de 50 yıl önce yaklaşık 54 milyon küçükbaş hayvan varken, bu rakam Van’da 8 milyondu. Günümüzde ise hayvan varlığımız 3 milyona düştü, halbuki, 10-12 milyona çıkması gerekiyordu. Hayvancılıkla Türkiye'nin en iyi ihracat yapan illerinden biriydik. Ortadoğu’ya canlı hayvan ve et ihracatı yapan Van, ne hallere geldi.”
“Van Potansiyeli Değerlendirilemiyor”
“O dönemlerde, Van, sosyoekonomik gelişmişlikte Türkiye'de 35. Sıradayken bugün 78. Sıraya geriledi. Bölge illerinden geride kaldık. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH)’de 81 il içinde 81. Sıradayız. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ), Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA), sivil toplum kuruluşları ve başta Van TSO olmak üzere meslek odaları üzerine düşeni yapmıyor.”
“50 Yıl Önceki Van'ın Turizmi Nasıldı?”
“Urartuların, Selçukluların ve Osmanlı'nın izleri olan Van, Türkiye'nin en büyük açık hava müzesidir. Böyle kadim bir medeniyet olan Van, 80’li yıllarda Türkiye'ye gelen yaklaşık 2 milyon turistin yüzde 10'unu yani 200 bin turisti misafir ediyordu. Amerika, İtalya, İngiliz, Fransız ve Alman turistler geliyordu. Bugün ise 10 bin Avrupalı turist bile yok.
“Van O Yıllarda Bir Sanayi Kentiydi”
“240 Vanlının bir araya gelerek kurduğu VANET, o yıllarda Türkiye'nin yanı sıra Ortadoğu ve Balkanlar dahil en büyük et entegre tesisidir. O dönemde Pınar Et ve Maret, VANET’in yanında yavru kalıyordu. Aynı yıllarda 200'ün üzerinde Vanlı bir araya gelerek battaniye üretimi yapan Yün İplik Fabrikası’nı kurdu. Böylesine bir tesis, devletin kurumu olan Sümerbank’ta bile yoktu. Tuğla, bulgur, çivi-teneke, un ve akü diğer fabrikaları saymıyorum. Van’da devasa un fabrikaları vardı. 1998'de benim VANTSO başkanlığım döneminde Van'a kazandırdığımız OSB maalesef istenen düzeyde değil. Oysa 50 yıl önce Van, bölgede değil Türkiye'de en hızlı gelişen 10 ilden biriydi. O dönemlerde üniversite yok, kalkınma ajansı yok, IPART yok ama durum buydu. Bugün varlar ama istenen gelişme sağlanmıyor.”
“Kamudan Gelen Kamuya Gidiyor”
“Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Cevdet Yılmaz Van ziyaretinde, Türkiye'de en çok kaynak aktardığımız 9. il Van’dır demişti. Ancak GSYH’de 81. sıradayız. Ne oldu bu kaynak? Bunu bu kaynakları birileri yedi, içti. Hayır, öyle bir iddiam yok. Bu kaynaklar doğru yerde, doğru yatırım ilkesine harcanmadı. Kamu binalarına harcandı. İşte Türkiye'de eşi benzeri olmayan devasa karayolları yerleşkesi Van’da yapıldı. DSİ 17. Bölge Müdürlüğü yerleşkesi ve diğer kurumlar, ultra lüks bir şekilde yapıldı. Devlet destekler doğru yerlerde değerlendirilmiyor. Edremit Belediyesi'nin Yüzen Oteli nerede? Van’ın olan çok katlı otopark nerede? Tekstil kent projeleri ile hedeflenen istihdam sayısına ulaşılabildi mi? Kaynaklar israf ediliyor.”
“Ben Sizin Babanızım Ben Ne Dersem O Olur”
“Doğru yerde, doğru yatırım ilkesinin uygulanmadığı Van'da, kaynaklar israf ediliyor. Van milletvekilleri, il teşkilatları ve yöneticileri de ben sizin babanızım, ben ne dersem o olur anlayışındadırlar. Van'da fikir üretecek, fikrine başvurulacak kimse yoktur düşüncesindeler.”
“Feribotlar Van’da Yıllık 7 Milyon Euro Zarar Ediyor”
“GSYH’de, 81. sırada olmamızın bir nedeni de ulaşımdır. Van Gölü’nde hizmet veren iki feribotumuz var. Bu feribotların yük taşıma kapasiteleri her ikisi için günlük 11 bin tondur, yani yılda yaklaşık 4 milyon ton taşıma kapasiteleri var. Oysaki yılda sadece 400 bin ton civarında yük taşıyorlar. Yani kapasitelerinin yüzde 10 ile çalışmaktadırlar. İkincisi bu feribotların günlük her biri için 350 yolcu taşıma kapasitesi var. Dolayısıyla iki feribot günde 700 yolcu taşıyabilecekken her biri günde ortalama 1 yolcu taşımıştır. Günlük 700 yolcu yerine sadece 2 yolcu taşınmıştır. Birinci nedeni, feribotlarla yolculuk 5 saat sürmektedir. İkinci nedeni feribotun yük taşıma tarifeleri son derece pahalıdır. Üçüncüsü ise belli bir hareket saati yoktur. 2018-2022 yılları arasında yılda ortalama 7 milyon euro, yani bizim günlük kurda 350 milyon lira zarar var. Çözüm, tren hattını Tatvan-Erciş üzerinden Van'a kesintisiz hale getirmektir. Maliyetini de işletmeyi zarar ettirmeyerek karşılayacağız. Zarar edilen yılda 7 milyon euro ile her yıl 30 km demir yolu yapılabilir. 210 km.lik demir yolu 7 yıllık zararla karşılanabilir. Böylece yük taşıma işlemi trenle yapılabilir. Üstelik hazineden de herhangi bir para harcanmayacak. Memleketime hayrı olmayan bu feribot taşımacılığı durdurularak, tren taşımacılığı başlatılmalıdır.”
“Yeni Havalimanı Değil Mevcut Havalimanı”
“Hava yolu ulaşımına baktığımızda pandemiye kadar Van'a günde 24-25 uçak seferi yapılıyordu. Pandemiden sonra 10-11 ile yarıdan daha aşağıya düştü. Nüfusumuz ve talep artarken, uçak sefer sayıları maalesef düşürüldü. Zaman zaman milletvekillerimiz hem de milletvekilleri yeni havalimanı konusunu dile getiriyorlar. Van’a yeni bir havalimanı, kulağa hoş geliyor ama her kulağa hoş gelen doğru yatırım anlamına gelmez. Şimdi siz bu havaalanını bu merkezi konumundan alıp, herhangi bir yöne götürürseniz hem merkeze hem de diğer ilçelere 30 km. daha uzağa götürmüş olursunuz. Yeni havalimanı yerine mevcut havalimanının eksiğini giderelim. Hizmet binası yenilebilir, pist uzatılabilir, havalimanının kapasitesi genişletilebilir, yeni teknolojik cihazlarla donatılabilir. Daha fazla sayıda iniş ve kalkış yapılabilen bir havalimanına çevrilebilir. Bizi yeni havalimanı ile oyalamasınlar ve kulağa hoş gelen popülist şeyleri konuşmalarına gerek yok.”
“Hızlı Tren-Tramvay Van’ı Geliştirir”
“Geçen yıl Ankara-Sivas hızlı tren hattı devreye alındı ve Ankara-Sivas 2 saate düştü. Biz, demiryolu bağlantısını sağlayan feribotla 100 km'yi 5 saatte gidiyorken, Karslı önümüzdeki yıl Kars'tan Ankara'ya 5 saatte gidebilecek. İstanbul-Van demiryolu hattını kesintisiz bir hale getirdikten sonra hızlı trene kavuşabilmemiz gerekiyor. Her yıl Kars'a yapılan doğu ekspresi seferleri gibi, Van Gölü ekspresi ile Van’a da turizm seferleri düzenlenebilecektir. Bu güzergahta, Tatvan-Van arası 210 km.lik Van Gölü ve Süphan Dağı manzaralı muhteşem doğa görselimiz var. Ayrıca dünyada çok nadir görülen Van'ın dışında hiçbir yerde yaşanmayan, Van balığı inci kefalinin tersine göçü var. Muhteşem göçü izlemek için on binlerce insan Erciş’e gelecektir. Eğer kesintisiz demir yolu bağlantısı getirilirse, Van için mükemmel olacaktır. İnsanlar trenle seyahat yoluyla da Van’a gelmeyi tercih edeceklerdir. Dolayısıyla bu işin üstüne ısrarla gidilmelidir.”
“Çevre Yolu Tamamlanmalıdır”
“Çevre yolumuz 15 yıldır tamamlanamıyor. Nedeni ise Türkiye'nin büyük bölümünde çevre yolu kamulaştırma ile yapılırken bizde maalesef 18. madde uygulamasına gidildi. Vatandaşlar mağduriyetinin giderilmesi için mahkemelere gitti ve süreç uzadı. Oysa ki Karadeniz tarafında acele kamulaştırmayla yapılıyor. Korkarım ki çevre yolu bittiği zaman şehir içinde kalarak niteliğini kaybedecek.”
“Sorunların Çözümü Doğru Adayların Belirlenmesinde”
“Sorunların bir tek çözümü vardır. Seçimler geldiği zaman belediye başkan adaylarını, partinin yöneticileri kendi kafalarına göre belirlemeyecekler. Çünkü isabetli belirleyemiyorlar. Halkın teveccühüne bırakacaklar. Halk kimi istiyorsa, onu aday yapacaklar. Kendi istediklerini aday yaptıkları sürece, halimiz budur.”
