Van’ın uzun yıllardır devam eden su sorunu artık kritik bir aşamaya geldi. Mevcut su kaynaklarının hızla azalması, ekolojik dengenin bozulması ve kent nüfusunun artması, yetkilileri ve uzmanları büyük bir uyarı yapmaya sevk etti. Şamram Kanalı Koruma ve Yaşatma Derneği Başkanı Erdem Güngör, Van’ın 100 yıllık su sorununu çözmenin mümkün olduğunu ancak mevcut durum böyle devam ederse 10 yıl içinde ciddi bir su krizinin yaşanacağını ifade etti.
Ekolojik Dengenin Bozulması ve Canlıların Yok Oluşu
Şamram Kanalı’na besleyen su kaynağının doğrudan Van’a yönlendirilmesi, bölgedeki doğal yaşamı ve çevreyi derinden etkiledi. Daha önce kaynak suyunda yaşayan benekli alabalık, sazan balığı, su tavuğu gibi birçok canlı türü, su seviyesinin düşmesi nedeniyle yok oldu. Bu durum, tarım ve hayvancılık faaliyetlerini de olumsuz etkiledi. Bölgede meyve ağaçlarının tamamına yakını kurudu, toprak verimliliği azaldı. Yerel halkın artık ekim ve dikim yapmaktan vazgeçtiği belirtildi.
Van’a Ulaşan Su Miktarında Dramatik Azalma
Şamram Kanalı Koruma ve Yaşatma Derneği Başkanı Erdem Güngör, Van’a su sağlayan borulara verilen su miktarının gün geçtikçe azaldığını dile getirdi. Borular döşenmeden önce kaynakta yaklaşık iki metre su seviyesi bulunurken, şu anda bu seviyenin ciddi şekilde düştüğünü ifade etti. Su miktarındaki bu azalma, şehirde belirli bölgelerde susuzluk sorunlarının yaşanmasına sebep oluyor. Güngör, “Suyun kendi doğası gereği, su kaynakları mutlaka yeni yollar bularak tekrar ortaya çıkar. Ancak şu anda Van’a ulaşan su miktarı tehlike sınırına çok yakın” dedi.
Alternatif Su Kaynakları Van’ın Kurtarıcısı Olabilir
Van’ın mevcut su kaynaklarının yetersiz kalması nedeniyle alternatif su kaynaklarının şehre yönlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Şamram Kanalı Koruma ve Yaşatma Derneği, Gürpınar ilçesindeki Krom Çayı, Çatak Deresi ve Murat Nehri gibi su kaynaklarının Van’ın ihtiyaçlarını karşılayabileceğini belirtti. Bêjingır’dan gelen suyun öncelikle Şamram Kanalı’na verilmesi, arta kalan suyun ise Edremit üzerinden yapılan barajda arıtıldıktan sonra yeniden Van’a dağıtılması öneriliyor. Ayrıca, Van merkez ilçelerinin nüfusunun 1 milyona yaklaşması nedeniyle su talebinin hızla arttığı ve mevcut su kaynaklarının bu talebi karşılamakta yetersiz kaldığı belirtildi.
Tarihi Mirasın Korunması ve Su Kaynağının Geleceği İçin Tedbirler
Van’ın tarihi ve doğal miraslarından biri olan Şamram Kanalı’nın korunması gerektiği sıkça vurgulanıyor. Urartulardan günümüze ulaşan bu kanal, bölgenin en önemli su kaynaklarından biri olarak öne çıkıyor. Ancak kanalın kirletilmesi ve su kaynaklarının yanlış kullanımı, bu mirasın ve bölgenin geleceğini tehlikeye atıyor. Şamram Kanalı Koruma ve Yaşatma Derneği, kanalın kirlenmesine karşı caydırıcı cezaların uygulanması ve kanalın iyileştirilmesi için ciddi yatırımlar yapılmasını talep ediyor.
Şamram Kanalı ve Bêjingır Suyu: Binlerce Yıllık Su Mirası
Şamram Kanalı’nın kaynağı olan Bêjingır suyu, yaklaşık 3 bin yıl önce Hoşap Çayı’na dökülmekteydi. Urartular, bu suyu Van Kalesi’ne ulaştırmak için mühendislik harikası sayılan Şamram Kanalı’nı inşa etti. Kanal, Edremit ilçesi üzerinden yaklaşık 48 kilometrelik bir güzergâhta suyu şehir merkezine taşıyor. Daha sonra Devlet Su İşleri tarafından yapılan ek çalışmalarla kanalın uzunluğu 52,8 kilometreye çıkarıldı. Ancak günümüzde su miktarındaki azalma, hem kanalın hem de Van’ın içme ve kullanma suyu ihtiyacının geleceğini tehlikeye atıyor.
