Van’ın hafızasında iz bırakan Hz. Ömer Camii için yıkım kararı verildi, yerine yapılacak yeni yapı için ise ihale süreci tamamlandı. Kaba inşaatı Van Büyükşehir Belediyesi üstlenirken, Mimarlar Odası ve kentliler “Bu süreci kim yürüttü, proje nasıl belirlendi?” diye sordu.
KABA İNŞAAT VAN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ TARAFINDAN YAPILACAK
1976 yılında Van halkının bağışlarıyla inşa edilen Hz. Ömer Camii, üç cephesi açık yapısı ve önündeki geniş park alanıyla kentin en bilinen ibadethanelerinden biriydi. 2011 yılında meydana gelen depremlerden sonra hasar görmesine rağmen ibadete açık tutulan cami, 2025 yılına kadar aktif şekilde kullanılmaya devam etti. Ancak kısa süre önce cami sessizce ibadete kapatıldı ve üzerine bir bez afiş asılarak “ağır hasarlı” olduğu gerekçesiyle yıkılacağı duyuruldu.Van’ın simge yapılarından biri olan Hz. Ömer Camii yıkımı kısa sürede başlayacak, yerine yapılacak yeni yapı içinse ihale süreci yarın başlıyor. Kaba inşaatı Van Büyükşehir Belediyesi tarafından üstlenilen projenin ne zaman, kim tarafından, nasıl planlandığı ise hâlâ belirsizliğini koruyor. Mimarlar Odası projeye dair çok sayıda imar ve planlama ihlali tespit ettiğini öne sürerken, Vanlılar “Van’ın en güzel camisi neden yıkıldı, yerine ne yapılıyor, neden kimseye sorulmadı?” sorularını soruyor.
Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası Van Şubesi İmar Komisyonu projeye dair ciddi imar planı ihlalleri ve kamusal alanların ticari alanlara dönüştürülmesi gibi sorunlar olduğunu söylerken, kentte pek çok kesim “Şeffaflık neden yok? Bu proje kim tarafından çizildi? Halk neden dışlandı?” sorularını sormaya başladı.
Yıkım kararına gerekçe olarak “ağır hasar” gösterilirken, kamuoyunun aklındaki en büyük soru şu:
“Madem ağır hasarlıydı, neden 14 yıl boyunca ibadete açık kaldı?”
MİMARLAR ODASI: “İMAR PLANI DELİNMİŞ, PARK ALANI TİCARETE AÇILMIŞ”
Türkiye Mimarlar Odası Van Şubesi İmar Komisyonu’nun projeyle ilgili yaptığı teknik incelemede ciddi imar ihlalleri tespit edildiğini öne sürdü. TMMOB Van Şubesine göre, raporda proje hazırlanırken imar planı dikkate alınmadı, 10 metrelik imar yolu kaldırıldı, parsel dışına taşarak kamuya ait park alanı ticari alanlara dönüştürüldü, projede otopark, sığınak ve engelli erişimine dair hiçbir düzenleme yapılmadı, ticari alanlarda yangın yönetmeliğine dahi uyulmadı. Komisyon, bu şartlar altında ihaleye çıkılmasının kamu yararı taşımadığını belirterek, sürecin şeffaf ve katılımcı şekilde yeniden ele alınması çağrısı yaptı.
Vanlı iş insanı Feridun Irak, Hz. Ömer Camii'nin yıkım ve yeniden yapım sürecine tepki gösteren isimlerden biri oldu. Caminin mimari açıdan Van’ın en güzel ibadethanelerinden biri olduğunu belirten Irak, şu ifadeleri kullandı:
“Van’ın en güzel camisi Hz. Ömer Camisi’dir. Mimari olarak da konum olarak da çok özel bir yapıydı. Üç tarafı açık, önünde muazzam bir parkı olan, nefes alan bir camiydi. 1970’li yıllarda, Van’ın nüfusu 100 binler civarındayken, Van halkı kendi bütçesinden yaptığı yardımlarla bu camiyi inşa etti.”
“MADEM HASARLIYDI NİYE 14 YIL BEKLENİLDİ?”
Caminin yıllar boyunca aktif olarak kullanıldığını hatırlatan Irak, yıkım kararının kamuoyuna açıklanmadan alınmasına tepki gösterdi:
“Geçtiğimiz haftaya kadar cami ibadete açıktı. Van halkı burada cemaatle namazlarını, cuma namazlarını kılmaya devam ediyordu. Sonra bir gün üstüne bir bez afiş asıldı: ‘Depremde ağır hasar aldı, ibadete kapatıldı. Yenisi yapılacak.’ Şimdi buradan soruyorum: 2011 yılında deprem oldu. 2025 yılındayız. Madem bu cami ağır hasarlıydı, 14 yıl boyunca burada binlerce kişiyle nasıl ibadet ettiniz? Eğer ağır hasarlı değildiyse, o zaman niye Van’ın en güzel camisinin yıkımına karar verdiniz?”
"BELEDİYE CAMİ YAPMAKLA DEĞİL, HALKIN ASIL SORUNLARIYLA İLGİLENMELİ"
Hz. Ömer Camii’nin yeniden yapımında kaba inşaatın Van Büyükşehir Belediyesi tarafından üstlenilmesine de sert eleştiriler yönelten Irak, belediyenin asli görevlerini hatırlatarak şunları söyledi:
“Kaba inşaatını Van Büyükşehir Belediyesi yapacakmış. Ben de soruyorum, Belediye cami yapmakla mı görevli? Van halkı, 1970’lerde o camiyi yaptıysa, bugün 1 milyon 200 bin nüfusuyla elbette daha iyisini yapar. Siz belediye olarak önce altyapı sorununu çözün, otopark sorununu halledin. Bu kentin gerçek problemleri dururken neden kamu kaynaklarıyla cami yapıyorsunuz?”
"ŞEFFAF OLUNMALI?”
Feridun Irak, caminin yeniden yapımına ilişkin hiçbir bilgilendirmenin kamuoyuyla paylaşılmamasına da dikkat çekerek, sorularını şöyle sıraladı:
“Camiyi yıkıyorsunuz. Peki yeni yapı nasıl olacak? Bu projeyi kim çizdi? Hangi mimar yaptı? Bir yarışma mı yapıldı? Kim karar verdi bu projeye? Neye göre karar verildi? Bu süreçte ne Müftülük ’ten, ne Diyanet’ten, ne de belediyeden bir açıklama var. Şeffaflığın Ş harfi yok ortada.”
“BU BİZİM HAKKIMIZ”
Irak, açıklamasını şu cümlelerle noktaladı:
“Bakın, biz bu ülkenin vatandaşıyız. Bu memleketin hemşehrisiyiz. Bu şehirde yapılan her işten haberimiz olsun istiyoruz. Bu bizim hakkımız. Çünkü harcanan her kuruş halkın vergisidir. O para gökten yağmıyor, cebimizden çıkıyor. Biz sadece nereye harcandığını bilmek istiyoruz. Bu kadar açık.”
