Van’dan yola çıktığımda hedefim, tarih boyunca sayısız medeniyete ev sahipliği yapmış olan Harput Kalesi’ni görmekti. Kale, Elazığ’ın eski yerleşim alanlarından birinde, yalçın kayaların üzerinde heybetle yükseliyor. Onu ilk gördüğümde, gökyüzüne meydan okurcasına dikilmiş taş duvarlarıyla adeta geçmişin sessiz tanığı olduğunu hissettim.
Harput Kalesi’nin tarihini düşündükçe insanın gözleri parlıyor. MÖ 8’inci yüzyılda Urartu Krallığı tarafından inşa edildiğini bilmek, buranın ne kadar köklü bir geçmişe sahip olduğunu anlatıyor. Zaman içinde Persler’in, Partların, Roma, Sasani, Bizans ve Abbasiler’in hâkimiyetine girmiş. 11. yüzyılın sonuna kadar Bizans’ın kontrolünde kalması, kalenin stratejik önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. Her sur taşı, yaşanmış onca savaşın, mücadelelerin ve zaferlerin sessiz tanığı gibi duruyor.
Kaleye yaklaşırken, iç ve dış surların izlerini görmek mümkün. Ne yazık ki dış surlar zaman içinde tamamen yıkılmış ama iç kale hâlâ dimdik ayakta. Bu surlar arasında yürürken, Artuklu Dönemi’nde yapılan onarımların kaleye ne denli direnç kattığını fark ediyorsunuz. Dulkadiroğulları, Akkoyunlular ve Osmanlı dönemlerinde yapılan onarımların da kalenin günümüze ulaşmasını sağladığını düşünmek, insanın tarihle bağını kuvvetlendiriyor.
Kalenin içi, sanki bir zamanlar küçük bir şehirmiş gibi düzenlenmiş. Yürüdükçe hastane, tahıl ambarı, darphane, su sarnıcı ve cephanelik kalıntılarına rastlıyorsunuz. Taş zeminler, eski duvarlar ve dar geçitler arasında dolaşırken geçmişin havasını soluyorsunuz. Ortadaki caminin avlusuna girdiğimde, zamanın insanlar için ne kadar değerli ve anlamlı olduğunu bir kez daha düşündüm. Bu kale sadece askeri bir yapı değil; aynı zamanda insanların hayatlarını sürdürdüğü, ticaret yaptığı ve ibadetlerini yerine getirdiği büyük bir mahalleymiş gibi hissettiriyor.
Kaleyi gezerken karşılaştığım efsaneler de ilgimi çekti. Rivayetlere göre, kalenin yapımı sırasında su kıtlığı yaşanmış ve hükümdar emriyle harcın hazırlanmasında su yerine süt kullanılmış. Bu yüzden kaleye “Süt Kalesi” de deniyormuş. Bu detay, kaleye yaklaşırken gördüğüm taşların ne denli sağlam ve dayanıklı olduğunu açıklıyor gibi geldi. Her taşın içinde bir hikaye, her duvarın ardında bir efsane saklı.
Kalenin en heybetli kısmı, yüksek kayalıklar üzerine inşa edilmiş olan ana gözetleme noktası. Buraya çıktığınızda, Elazığ’ın eşsiz manzarası ayaklarınızın altında seriliyor. Şehir, modern hayatın karmaşası ile tarihin sessizliği arasında ince bir çizgi gibi uzanıyor. Rüzgarın sesi, taşlara çarpan güneş ışığı ve kalenin sessizliği birleşince, buranın ne kadar stratejik ve kuşatılması zor bir yer olduğunu daha iyi anlıyorsunuz.
Harput Kalesi’ni gezerken zamanın durduğunu, geçmişin gölgesinde yürüdüğünüzü hissediyorsunuz. Surlarda yürümek, taşları ellerinizle yoklamak ve efsaneleri dinlemek, tarihle birebir temas etmenin en güzel yollarından biri. Burada sadece bir tarihi yapıyı gezmekle kalmıyorsunuz; aynı zamanda binlerce yıl önce yaşamış medeniyetlerin hayatına tanıklık ediyor, geçmişin izlerini kendi adımlarınızla takip ediyorsunuz.
Kalenin her köşesi ayrı bir keşif alanı; dar geçitlerden ilerlerken, kuşbakışı şehir manzarasıyla birlikte geçmişin hikâyelerini dinliyorsunuz. Tarihin sessizliğinde kaybolmak, günümüzün karmaşasından uzaklaşmak ve zaman yolculuğu yapmak isteyenler için Harput Kalesi eşsiz bir deneyim sunuyor.
